Een VS-Israëlisch conflict in Soedan: Staatsgreep of een Herschikking van het Partnerschap?

Geschreven door – Elijah J. Magnier:

Vertaald door – Francis J.

In 1992 vroeg ik de voorzitter van de Nationale Overgangsraad, Mohamed Al-Amin Khalifa, in zijn kantoor in Khartoem: Wie regeert Soedan, Omar al-Bashir of Hasan al-Turabi? In die periode had al-Turabi mij, toen ik zijn huis in de Soedanese hoofdstad bezocht, gezegd dat hij dacht dat “een officier (al-Bashir) die de leiding heeft over het land, het westen zou behagen”. Maar de Soedanese voorzitter antwoordde mij: “God is de heerser over ons allen”. Er zijn bijna drie jaar verstreken en Soedan zit zonder parlement en zonder voorzitter. Soedan wordt nu opnieuw geregeerd door de militairen, die zich tegen de civiele partner in de regering hebben gekeerd.

Het regime van Omar al-Bashir werd in april 2019 omvergeworpen, zodat luitenant-generaal Abdel Fattah al-Burhan de teugels van de macht overnam in naam van een “soevereine overgangsraad”, samengesteld uit burgers en militairen. Met de komst van een overgangsregering die zich voorbereidt op de komende parlementsverkiezingen in 2023, kwamen premier Abdalla Hamdok en zijn ministers in de greep van de militairen, terwijl luitenant-generaal Al-Burhan de enige heerser van Sudan werd. De aanhouding van de premier en de meeste van zijn kabinetsleden – minister van Buitenlandse Zaken Mariam al-Sadiq al-Mahdi is een van de weinigen die niet in hechtenis zitten – vond plaats slechts een uur nadat hij generaal Al-Burhan had geprezen. Hamdok werd gearresteerd en beschuldigd van “opruiing en racisme met als doel het land in een burgeroorlog te storten, de revolutie te kapen en de strijdkrachten aan te vallen”. 

Lt-generaal Al-Burhan vaardigde zijn orders uit om Eerste Minister Hamdok en veel van zijn ministers en andere politieke partijleiders op te sluiten. De militairen bestormden het gebouw van het hoofdkwartier van radio en televisie in de stad Omdurman. Al-Burhan ontsloeg zes Soedanese ambassadeurs in de VS, de EU, Qatar, Zwitserland en China, die kritiek hadden op zijn optreden.

Israël steunt de militaire regering onder leiding van Al-Burhan. Hoewel de VS de 15e minister-president van Soedan Hamdok steunden, gooide de Soedanese legerleiding hem eerst in de gevangenis, maar plaatste hem daarna onder huisarrest. Hij mocht een telefoontje ontvangen van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken en westerse diplomaten in zijn huis ontvangen. De interventie van de VS heeft geleid tot de tijdelijke vrijlating van de premier uit de gevangenis, zonder dat plaatselijke bezoekers werden toegelaten en zwaarbewapende bewakers zijn huis omsingelden. Veel landen steunen de staatsgreep, en veel andere zijn ertegen.

Regionale landen zoals Egypte, Saoedi-Arabië en de Emiraten – die de militaire leiding beschouwen als een zeldzame niet-islamitische heerser en goede banden onderhouden met Israël – willen de islamisten en de linksen die door de premier worden vertegenwoordigd, van de macht uitsluiten. Zij, met inbegrip van Israël, geven er de voorkeur aan zich te scharen achter een solide Soedanese militaire heerser. De VAE en Saoedi-Arabië hebben de Soedanese militaire raad 3 miljard dollar aan steun verleend. Deze landen vrezen de islamisten – gesteund door Qatar en Turkije – als een bedreiging voor hun monarchie en heerschappij, en Egypte beschouwt de Moslimbroederschap als een terroristische groepering. Zij maken van de verslechterende economische situatie gebruik om steun te verlenen aan de militaire staatsgreep onder leiding van Lt-generaal al-Burhan, die de macht heeft om het “grondwettelijk document” zonder enig overleg of verantwoording te wijzigen. In de jaren negentig bood Sudan onder president Omar al-Bashir onderdak aan Usama Bin