یک نبرد بین امریکا و اسراییل در سودانن: کودتا و یا تنظیم مجدد 

@ejmalrai ایلایجا مگنایر توسط 

شیرین هاشمی :ترجمه

در سال ۱۹۹۲ میلادی در مصاحبه ای با محمد الامین خلیفه رییس شورای ملی انتقالی پرسیدم که چه کسی ریاست سودان را بر عهده دارد؟ آیا عمر البشیر و یا حسن الترابی؟ در آن زمان، وقتی که من با الترابی ملاقاتی در منزل وی در پایتخت سودان داشتم، او به من بیان کرد که برای کشورهای غربی یک فرمانده نظامی، از جمله البشیر  رسایت مملکت را بر عهده گیرد بهتر میباشد. اما محمد الخلیفه پاسخ داد که «خدا تنها حاکم سودان میباشد». سه سال است که سودان بدون مجلس و رییس مجلس میباشد و امروز سودان با فروپاشی دولت سابق، حکومت نظامی میباشد.
دولت البشیر در سال ۲۰۱۹ برانداز شد و دولت عبدالفتاح البرهان، فرمانده نظامی ریاست دولت انتقالی را برعهده گرفت. با تشکیل دولت انتقالی، آمادگی برای انتخابات مجلسی در سال ۲۰۲۳ آغاز شد. ولی در این زمان نخست وزیر عبدالله حمدوک و هیئت دولت خود تحت فشار نظامیان قرار گرفت تا البرهان رهبر اصلی مملکت باشد. دستگیری و بازداشتگی نخست وزیر و اکثر هیئت، ( مریم الصادق المهدی وزیر امور خارجه یکی از سیاستمدارانی بود که جزو بازداشتگان نبود) فقط یک ساعت پس از تمجید البرهان توسط حمدوک رخ داد. حمدوک به طور رسمی به جرم‌های فتنه گری، نژاد پرستی، کشیدن کشور به سمت جنگ داخلی، ربودن انقلاب و هدف قرار دادن نیروهای نظامی متهم شد.

البرهان دستور بازداشتگی نخست وزیر حمدوک و بسیاری از هییت دولت را شخصا صادر کرده بود، نیروی انتظامی در شهر ام درمان به مرکز تلویزیونی و رادیو حمله کردند، هم چنان البرهان سفیران سودان در امریکا، اتحادیه اروپا، قطر، سویس و چین را که از این عملکردها انتقاد کرده بودند اخراج کرد. اسراییل کاملا از حکومت نظامی البرهان پشتیبانی میکند. صرفنظر از حمایت امریکا از حمدوک ارتش سودان او را بازداشت کردند و به حبس خانگی محکوم کرد. در منزل خود حمدوک اجازه دارد که با وزیر امور خارجه امریکا بلینکن تماس تلفنی داشته باشد و از سفیران کشورهای غربی پذیرایی کند. دخالت امریکا باعث شد که حمدوک از زندان آزاد شود و فعلا در حبس خانگی بدون اجازه میزبانی از مهمانهای سودانی و زیر نظر نظامیان اسلحه دار به سر میبرد. بسیاری از کشورهای دنیا موافق این کودتا کردند ولی بسیاری هم مخالف بودند.

کشورهای منطقه از جمله مصر، عربستان سعودی و امارات، حکومت نظامی البرهان را یک حکومت غیر اسلامی و اسراییل دوست میدانند و مایل هستند که گروه های چپ و یا اسلامی از مجلس سودان فاصله بگیرند. این سه کشور همراه با اسراییل به حکومت نظامی سودان اعتماد می‌کنند. امارات و عربستان سعودی اخیرا ۳ میلیارد دلار را  برای شورای نظامی سودان فراهم کردند. این دو کشور از گروه‌های اسلامی (گروههایی که پشتیبانی کشورهای قطر و ترکیه را دارند) به عنوان یک تهدید گسترده به حاکمیت خود میدانند. مصر هم گروه اخوان المسلمین و دیگر گروه های اسلامگرا  را گروه‌های کاملا تروریستی میدانند. این ۳ کشور از شرایط وخیم اقتصادی سودان سو استفاده می‌کنند و از این کودتا و تشکیل حکومت نظامی البرهان پشتیبانی می‌کنند. و تا البرهان بدون هیچ مزاحمت بتواند قوانین اساسی را تغییر بدهد.

در دهه ۹۰ میلادی سودان با رییس جمهوری البشیر از اسامه بن لادن میزبانی کرد و مهم‌ترین خط تامیین تسلیحات نظامی ایرانی به غزه بود اما در نوامبر ۲۰۲۰ با ریاست البرهان، اولین نمایندگان از اسراییل به سودان سفر کردند و همکاری در زمینه‌ های امنیت غذایی، تامیین آب، مسایل کشاورزی و بهداشتی را مطرح کردند. سال پیش البرهان به اوگاندا سفر کرد و رسما با نخست وزیر دیدار کرد، البرهان بیان کرد که این دیدار پس از یک نشانی مثبت از خدا صورت گرفت.

در ۵ اکتبر چندین نمایندگان اسراییل به خرطوم سفر کردند و با البرهان گفتگو داشتند. و تصمیم گرفتند که روابط خود را در آینده محکم تر کنند. قبل از این گفتگو دولت اسراییل ۴ محموله آرد به عرض ۵ میلیون دلار به سودان ارسال کرد.

در ۱۰ اکتبر، عبدل رحیم دقلو ، برادر بسیار قدرتمند و با نفوذ فرمانده “ گروه پشتیبانی سریع “ در ارتش سودان و معاون رییس شورای حاکمیتی سودان، سر لشکر محمد حمدان دقلو به اسراییل برای ۳ روز سفر کرد. در این سفر مدیر کل صنایع تسلیحاتی سودان هم همراه بود.

چندین رسانه های اسراییلی پس از بازداشت نخست وزیر سودان بیان کردند که «اسراییل، ارتش سودان را قویترین نیروی داخلی سودان میشناسد و با فرماندهان نظامی رابطه بسیار خوبی دارد.» چندین بیانه های اسراییل اشاره کردند که « اتفاقاتی که در سودان رخ داد، تغییراتی میباشد که به قوی کردن روابط سیاسی دو کشور کمک میکند. » همان کلامات خوشایند به مانند « تغییرات» و « مسیر انقلاب را اصلاح کردن» از طرف سرلشگر البرهان به جای لغت کودتا استفاده شد.  

اسراییل و امریکا هر دو جزو بازیگران اساسی با نفوذ قابل توجه در سودان به حساب می آیند. ولی امریکا از لحاظ جای خود و اهدافش در سودان با اسراییل هم عقیده نمیباشد. امریکا، سیاستمدار باسابقه خود، جفری فلتمن را به سودان فرستاد و البرهان را تهدید نمود که امریکا کودتا را قبول ندارد و می‌تواند قدرت سیاسی را به نخست وزیر برگرداند و او را از حبس آزاد کند و یا کمک مالی امریکا که‌در حدود ۷۰۰ میلیون دلار میباشد را قطع میکند. به نظر می اید که حکومت نظامی با اهداف امریکا در سودان یکی نمیباشد.

امریکا، سودان را از لیست حامیان حکومتی تروریسم خارج کرده، قرض کشور را که در حدود ۵۰ میلیارد دلار میباشد لغو کرده و یک وام جدید در حدود ۲.۴ میلیارد دلار به سودان قول داده که سودان به سوی عادی سازی روابط خود را با اسراییل برود و البرهان از این حمایت میکند.

سودان با امریکا و اسراییل موافقت کرد تا امنیت و اطلاعات کشور را افزایش دهد و هم چنین سودان قبول کرده که ۳۳۵ میلیون دلار خسارت به خانواده‌های آنهایی که در حملات به سفارتخانه های امریکا در کنیا و تانزانیا در سال ۱۹۹۸ و انفجار یو اس اس کول در سال ۲۰۰۰ کشته شدند، بدهد.

اتحادیه اروپا، انگلیس، نروژ و اتحادیه آفریقا، کودتای نظامی را محکوم کرده و خواستار احترام گذاشتن به مردم سودان هستند که در انتخابات آزاد بتوانند شرکت کنند. با این حال، بنابر گفته منابع قابل اعتماد، امریکا قبل از هر تصمیمی در مورد سودان با کشورهای همسایه وی و اتحادیه کشورهای عرب مشورت خواهد کرد. در حال حاضر دخالت امریکا و ترجیح امریکا برای یک حکومت غیر نظامی در سودان با برنامه اسراییل برای حفظ دولت نظامی اختلاف دارد.

درباره اسراییل دو جبهه تفکری در سودان وجود دارد؛ در ریاست یک جبهه البرهان میباشد که نفع سودان را در عادی سازی روابط با اسراییل میبیند و سودان هیچ علاقه ای فلسطین ندارد. و در جبهه دیگر آنهایی هستند که از مجلس و دولت انتخابی حمایت می‌کنند و کودتا را غیر قانونی میشناسند و نمی خواهند که دولت در دست مسیولین نظامی باشد. در تظاهرات اخیر بر ضد حکومت نظامی ارتش به مردم تیر اندازه کرده و ۸ نفر کشته و ۱۷۰ نفر زخمی شدند.

بسیاری از مردم سودان اعتقاد دارند که اسراییل در حقیقت فلسطین اشغالی میباشد و سودانی ها وظیفه دارند که از حق زیستن فلسطینیان پشتیبانی کنند. به این دلیل برنامه عادی سازی عقب مانده. برای چندین سال ایران از طریقه دولت و مردم سودان از فلسطین حمایت نموده و فقط دلسوزی مردم سودان برای فلسطینیان این را ممکن کرد.

در طول سالها که چندین کودتا در سودان صورت گرفته باعث وخیم شدن اقتصاد کشور شده. این کودتای اخیر سی و‌پنجمین کودتای تاریخ سودان میباشد. در سال ۱۹۸۵، وزیر دفاع عبدالرحمن سوار الذهب در کودتایی حکومت جعفر محمد النمیری را برانداخت. و پس از آن کودتای ۱۹۸۹ با برانداختن نخست وزیر صادق المهدی توسط عمر البشیر رخ داد.

به نظر می‌رسد که مردم سودان از کودتای ۲۰۱۹ و‌کودتای نظامی البرهان پشتیبانی نمیکنند و منجر به چندین اعتصاب‌های عمومی در کشور شده. طبیعتا برنامه عادی سازی روابط با اسراییل عقب انداخته شده و سودان هنوز زیر یک حکومت نظامی میباشد. ساختمان مجلس از سال ۲۰۱۹ تخلیه است و سیستم دادگستری برای ۲ سال تعطیل میباشد. بحران شدید اقتصادی غیر قابل مهار همراه با کمبود جدی سوخت مردم سودان را تبدیل به یک جمعیت ناراضی از مقامات نظامی و سیاسی نموده است.

در اینحال کشور در یک شرایط نامعلوم میباشد و این بی ثباتی سیاسی در چندین دهه طول کشیده و مردم این کشور هنوز هزینه این بی ثباتی را میکشند. مردم سودان بین بخش های نظامی و غیر نظامی این دولت اختلاف عقیده دارند. متاسفانه در این بازی هیچ شخصی پیروز نخواهد بود.