Dit is wat er gebeurt als de soennieten en sjiieten het eens worden in Libanon…

Door Elijah J. Magnier:

Vertaald door Francis J.

De Franse president Emmanuel Macron wil niet dat zijn initiatief voor Libanon mislukt. Zijn initiële weg was niet succesrijk omdat hij niet over het nodige politieke inzicht beschikte om de trucjes van de Libanese politici te doorzien. Macron geloofde ten onrechte dat het “gewicht” van Frankrijk voldoende was om iedereen “op een rij” te laten staan en de bevelen van de Franse “professor” uit te voeren. De Franse president besefte niet dat er veel politieke “professoren” in Libanon zijn die ondanks de ernstige financiële crisis vasthouden aan de uitvoering van hun agenda’s en prioriteiten. Macron corrigeerde zijn initiatief door Saad Hariri aan te moedigen en te steunen om een “regering van nationale redding” te vormen die slechts 6 maanden zou aanblijven. In werkelijkheid wordt verwacht dat Hariri het kabinet zal leiden tot de komende verkiezingen in 2022.

Hoe staat het nu met het overleg en hoe zijn de allianties tussen de politieke partijen herschikt?

Voor het eerst verscheen oud-premier Saad Hariri en hij hield het spel in handen zoals hij dat wilde. Hij “verbrandde” alle vorige kandidaten, waaronder premier Hassan Diab (en werd daarbij efficiënt bijgestaan door voorzitter Nabih Berri vanaf de dag dat Diab zich in het parlement vertoonde.) Hariri volgde dezelfde tactiek, zelfs met de kandidaat van de Franse president, ambassadeur Mustafa Adib, en overweldigde hem met onmogelijke condities die tot zijn mislukking leidden. De voormalige premier verstoorde zelf het Franse initiatief door het Shia-duo (Hezbollah en Amal – de groep onder leiding van voorzitter Berri), die aandrong op de benoeming van de minister van Financiën, daarvoor de schuld te geven. Het duo wil inderdaad nog steeds die positie in het kabinet, maar ze waren niet de enige politieke groepering met specifieke eisen. Het besluit van het ‘sjiitische duo’ heeft Hariri gered door de positie van Adib op te blazen en door de leider van de ‘Free Patriotic Movement’ (FPM) toe te staan zijn wensen bij het voordragen van zijn kandidaten in het nieuwe kabinet  te verhullen.

Vandaag wordt het ‘politieke spel’  echter niet meer onder tafel gespeeld: Hariri – die van Saoedi-Arabië de non-oppositiestatus kreeg om premier te worden – kondigde aan dat hij deze positie met alle middelen wilde. De voormalige premier is zich ervan bewust dat hij alleen een kabinet kan vormen als hij een deal sluit met het ‘sjiitische duo’ om de meerderheid in het parlement te krijgen en niet het ‘meerderheidsblok’ (waartoe het sjiitische duo en de Vrije Patriottische Beweging en hun bondgenoten behoren). Het parlement is vandaag getuige van een verandering van allianties en een scherpe interne verdeeldheid. Fundamentele en zelfs ideologische verschillen tussen oude bondgenoten komen nu zichtbaar aan de oppervlakte.

Hariri greep de gelegenheid aan om het ‘sjiitische duo’ te benaderen en het eens te worden over de minister van Financiën en hun andere ministers – zolang ze maar technocraten en experts op hun vakgebied zijn. Dit betekent dat hij de eerste stap heeft gezet die hij nodig had om terug te kunnen komen als premier, vooral omdat voorzitter Berri ervoor heeft gezorgd dat verschillende christelijke vertegenwoordigers op de premier stemden zodat Hariri het pact en de consensus heeft kunnen behouden. Dit zal natuurlijk niet meer standhouden als en wanneer de meerderheid van de christenen uit het nieuwe kabinet verdwenen zijn, zoals dat misschien wel het geval is.

Saad Hariri weet hoe hij de Druzen-leider Walid Jumblatt aan zijn zijde moet krijgen door zijn aandeel in het nieuwe kabinet veilig te stellen. Zo kan Hariri een politieke overwinning behalen op zijn aartsvijand Gebran Bassil door hem te negeren en zijn eisen voor het kabinet te verwerpen.

De president van de Republiek, Michel Aoun, heeft het parlementaire overleg uitgesteld dat was en nog steeds is bedoeld om Hariri als premier te benoemen. Aoun bood ruimte aan Bassil, zijn schoonzoon, die door zijn politieke bondgenoot – Hezbollah – werd geïsoleerd en dit keer niet bereid was hem te steunen zoals bij de vorming van de vorige regering het geval was geweest. De relatie tussen Basil en Hezbollah heeft het afgelopen jaar ernstige meningsverschillen gekend, waaronder ” slagen onder de gordel “. Deze slagen zijn nu niet langer de exclusiviteit van de ene partner en niet van de andere.

Het uitstellen van het parlementaire overleg voor de benoeming van Hariri heeft echter geleid tot de wrevel van Parlementsvoorzitter Nabih Berri, die weinig sympathie heeft voor president Aoun en zijn schoonzoon. Er was geen enkele reden om het overleg uit te stellen, behalve de poging om Basil te beschermen en hem nog een laatste week toe te staan om te proberen een plaats in de volgende regering te bemachtigen. Bassil stond erop het ministerie van Energie te behouden, een verzoek dat Hariri niet wilde inwilligen. Bassil beseft niet dat er op dit moment niemand onder de politieke en invloedrijke leiders bereid is om hem toe te staan dit ministerie te beheren (ook al had hij er jarenlang de leiding over).

Er is geen enkele grondwettelijke reden die Hariri dwingt om de wensen van Bassil te vervullen, vooral omdat Frankrijk heeft geïntervenieerd om zijn ongenoegen te uiten over het uitstel. De Franse president heeft met klem verzocht om geen verdere vertragingen meer te tolereren en om aanstaande donderdag de premier (Saad Hariri) voor te dragen. Uit dit gekibbel blijkt dat het “sjiietenduo” niet de enige was die aandrong op de benoeming van zijn vertegenwoordigers in het kabinet, maar dat andere partijen hun aandeel willen. 

Hariri reageerde positief op de Shia, Druze en Soennieten en liet de belangrijkste christelijke groeperingen – de leider van de “Libanese strijdkrachten” Samir Geagea en Gebran Bassil – erbuiten, zodat zij zich laten zien als degenen die deze “hervorming en redding” regering willen dwarsbomen.

Maar betekent dit dat de overeenkomst tussen de FPM (onder leiding van Bassil) en Hezbollah is beëindigd?

De alliantie die Hezbollah’s secretaris-generaal Sayyed Hassan Nasrallah ondertekende met het hoofd van de Vrije Patriottische Beweging (FPM), generaal Michel Aoun (bekend als het Mar Mikhael-akkoord), veranderde in 2006 van gedaante toen de christelijke leider, die president van de Republiek werd, de leiding van zijn partij aan zijn schoonzoon Gebran Bassil gaf.

Hezbollah was van mening dat de “schuld” aan generaal Aoun (toen Aoun tijdens de tweede Israëlische oorlog tegen Libanon in 2006 naast Hezbollah stond) was voldaan. Hezbollah bevroor het land meer dan twee en een half jaar en blokkeerde de benoeming van een president, ondanks het bestaan van de regionale en internationale inspanning om de kandidatuur van generaal Aoun af te wijzen. Zeker, geschillen worden getolereerd en komen altijd voor binnen een alliantie, net omdat het niet één enkele partij is en er merkbare verschillen zijn.