توجیهات ظریف برای مقصر دانستن سردار سلیمانی نسبت به شکستهای دولت روحانی

@ejmalrai ایلایجا مگنایر توسط

ترجمه: شیرین هاشمی  

 شیرین هاشمی ترجمهفایل صوتی از مصاحبه سه ساعت جواد ظریف با اقتصاد دان و مشاور رییس جمهوری سعید لیلاز هم در داخل ایران و هم بیرون از ایران غوغای بزرگی به پا  کرد. واکنش داخل کشور به این مصاحبه که در ماه مارس صورت گرفته بود و مثل اینکه قرار بود پخش نشود وهم برای ظریف و هم روحانی ظاهرا شرم آور بود و روحانی به زودی خواستار رسیدگی رسمی درباره این موضوع بود. آیا انتشار این فایل صوتی به ضرر یا سود وزیر امور خارجه ظریف و دولت روحانی است؟ آیا انتشار این فایل صوتی از طرف دفتر رییس جمهوری و یا دفتر امور خارجه در زمانی که ظریف در تور منطقه ای در عراق و قطر است صورت گرفت؟ به هر وجه این فایل صوتی بسیار آشکار کننده است و جزییات مهمی برای رسیدگی دارد.

هیچ اتفاقی در ایران تصادفی نیست و هر عملی با برنامه ریزی قبلی انجام می‌شود. به طور کلی واضح است که انتشار این فایل صوتی به شکست قطعنامه برجام که در سال ۲۰۱۵ توسط اوباما امضا شد و در سال ۲۰۱۸ ترامپ آن را لغو کرد ارتباط دارد. هم چنین این اتفاق به محبوبیت ظریف و عدم موفقیت های او در چندین سال که وزیر خارجه کشور بوده ارتباط دارد. آیا وزیر امور خارجه ایران برای منافع خود  یا برای منافع اصلاح طلبان و یا منافع خود ایران عمل میکند؟

واضح است هدف اصلی از این فایل صوتی توجیه شکستهای تصمیمات سیاسی دولت فعلی روحانی می‌باشد و به این دلیل ظریف، سردار قاسم سلیمانی را که هم زمان یک دولت در میدان را رهبری می‌کرد مورد هدف قرار داد و برای شکست برجام سردار سلیمانی را مقصر دانست.  قابل توجه‌است که ظریف، از رییس جمهور امریکا ترامپ که برجام را لغو کرد انتقادی نکرد. اما این حرفهای ظریف که در فایل صوتی صورت گرفت درست بالعکس ادعای قبلی ظریف درباره اینکه او هر هفته با سردار سلیمانی ملاقات داشت می‌باشد.

در تمام این فایل صوتی، تمرکز وزیر امور خارجه ایران به قطعنامه برجام بود و او نگرانی خود را از اینکه محبوبیت او بین مردم ایران از ۸۵ در صد به ۶۰ در صد کاهش یافته ولی محبوبیت سردار سلیمانی بسیار بالا رفته از ۷۰ در صد به ۹۰ در صد رسیده ابراز کرد. ظریف بیان کرد که این آمار را از طریق دانشگاه مریلند امریکا به دست آورده و به نظر می‌رسد که نگران این رقابت با سردار سلیمانی است. این نشان می‌دهد که علارغم انتقادات ظریف مردم ایران از موفقیت های میدانی سردار سلیمانی پشتیبانی می‌کنند.

وزیر امور خارجه در این مصاحبه بیان کرد که مردم به این رییس جمهور و دولت رای دادند و این دولت با پشتیبانی مجلس روی کار آمد. اما ایشان نتوانست به طور منطقی توضیح دهد پس چگونه اکثر مردم ایران پشتیبان عمل کردهای سردار سلیمانی هستند تا عملکردهای ظریف؟ دولت روحانی نتوانسته هیچگونه موفقیتی در دوران دولت خود کسب کند. دیپلماسی ایران نتوانست انزوای ایران را بشکند، و هم چنین نفوذ رو به افزایش ایران در منطقه به دلیل عملیات نظامی سپاه پاسداران می‌باشد که متحدان ایران در منطقه را قوی کردند و ایران را تبدیل به یک کشور قدرتمند منطقه ای نمودند.

ظریف ادعا کرد که آگاهی کمی  راجع به اتفاقات در سوریه، حمله نظامی به پایگاه عین الاسد، سقوط هواپیمای اکرایین داشت. او ادعا کرد که آخرین نفر بود که راجع به این تصمیمات با او صحبت می‌شد به دلیل اینکه عموما رزمندگان میدان این تصمیمات را میگرفتند.
اما وزیر اموز خارجه ایران نقش خود را در ناموفقیت برجام کمرنگ میکند و از اینکه مقصودهای کشورهای غربی را به اشتباه تشخیص داده را قبول نمیکند. ظریف به برجامی که با اوباما امضا کرد کاملا اطمینان داشت ولی البته این توافقنامه پایه خیلی ضعیف داشت و به زودی فروریخت. در زمانی که برجام توسط اوباما امضا شد امریکا برخی از دارایی های تصرف شده ایران را آزاد کرد ولی نسبتا اقدام کمی را انجام داد و با اینحال برجام روزهای اول نتوانست محبوبیت و اعتبار ظریف را بیشتر کند. پس از اوباما برجام به حالت نامطلوب و نامناسب ادامه داشت تا بالاخره ترامپ این توافقنامه را پاره کرد. 
یکی از مقامات عالی پایه در ایران بیان کرد که «قطعنامه برجام حاصل انقلاب اسلامی و گذشتگی‌های صدها هزار شهید می‌باشد.  برجام به آقای ظریف تعلق ندارد، هیچ زمان عملکردهای کلیدی میدان را نباید برای راضی کردن وزارت امور خارجه فدا کرد. به نظر می‌رسد که آقای ظریف به این مسیله پی نبرده دیپلماسی همیشه یک وسیله برای رسیدن به هدف سیاسی می‌باشد و هیچ زمان خود هدف سیاسی نمیباشد و به نظر می‌رسد که آقای ظریف این حقیقت را نفهمید. فقط به دلیل موفقیت های میدانی ایران و متحدانش و البته دست آوردهای بسیار فراوان سردار سلیمانی است که امریکا و متحدان اروپایی و عرب وی میل دارند که با ایران به مذاکره راجع به نفوذ ایران در فلسطین، لبنان، سوریه، عراق و یمن بپردازند».

این مصاحبه نشان می‌دهد که تا چه حدی شکست برجام ظریف را ناامید و ناراحت کرد و هم نشان می‌دهد که تا چه حدی برجام برای او اهمیت داشت. در واقع پس از امضا برجام، ظریف به عنوان یک قهرمان سیاسی  در ایران دیده شد. آیا این یک پیروزی اصلاح طلبان بر علیه اصولگران بود؟ البته این برداشت درست نیست؛ رهبر انقلاب سید علی خامنه ای از سال ۱۹۸۱ الی سال ۱۹۸۹ رییس جمهور ایران بودند و به خوبی راهبرد دولت را درک می‌کنند. زمانی که روحانی در انتخابات پیروز شد، سید علی خامنه ای اجازه مذاکره با امریکا را به وزارت امور خارجه دادند. وقتی که امریکا از برجام خارج شد  سید علی خامنه ای به ظریف حرفی را قبل از شروع مذاکرات بیان کرده بودند تکرار کردند که تعهدات غرب غیر قابل اعتماد می‌باشد. وزیر امور خارجه ایران فکر می‌کرد که می‌تواند روی کشورهای اروپایی حساب کند و آنها به برجام احترام قایل خواهند بود حتی با نبودن امریکا. سید علی خامنه ای به ظریف اجازه این امتحان کردن را دادند ولی تکرار کردند که اروپایی ها هم مانند امریکایی ها فریبکار هستند. وزیر امور خارجه هیچ وقت فکر نمیکرد که غرب به او خیانت کند.

ظریف همیشه سعی میکند که مثل یک فرد تاثیر گذار عمل کند، به عنوان مثال قبل از مذاکرات اخیر در وین ظریف بیان کرد که در برابر هر قدم مثبت امریکا ، ایران هم یک قدم مثبت بر میدارد. اما سید علی خامنه ای همیشه بیان کردند که ایران در صورتی به تعهدات خود در برجام بر می‌گردد که ابتدا امریکا تمام تحریم ها را لغو کند. و در این اتفاق ظریف بیرون از راهبرد قطعی کشور خود عمل کرد و دوباره به ظریف تذکر داده شد که در زمینه مذاکره باید در چهار چوب‌ راهبرد آقای خامنه ای باید بماند.

اگر فرض کنیم که منظور از افشا فایل صوتی این بود که ظریف بی اعتبار شود و از گروه تصمیم گیران خارج شود؛ در وحله اول از صحبتهای ظریف مشخص است که او هیچ‌وقت در گروه تصمیم گیران با اعتماد نبود. به عنوان مثال، در این فایل صوتی ظریف بیان کرد که ایران در سال ۲۰۱۵ نیروهای نظامی خود را به سوریه فرستاد و به نظر می‌رسد که نادیده گرفته که ایران از سال‌های ۱۹۹۰ به بعد در سوریه حضور مشاورین نظامی را داشت و نه مامورین نظامی واین نفرات بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر بودند. علاوه بر این، سردار قاسم سلیمانی توانستند پوتین را قانع کنند که به جنگ سوریه داخل شود و از نیروهای نظامی متحدین ایران در کمک به نیروی هوایی روسیه استفاده شود. روسیه در سال‌های اول هیچ نیروی نظامی به سوریه نفرستاد و فقط نیروی بسیار کوچکی برای دفاع از پایگاه های هوایی و دریایی فرستاد.

علاوه بر این، هدف روسیه آزادی تمام مناطق سوریه نبود ولی میخواست پیروزی های فوری و زود به دست آورد و بتواند با امریکا قراردادی ببندد. عدم پذیرش امریکا برای هر نوع معامله با روسیه، روسیه را به طرف ایران و متحدان او آورد و باعث شد که در ادامه جنگ بماند. میدان جنگ در سوریه بسیار فشرده و پر اتفاق بود  و افشای بی خبری ظریف از این روند اتفاقات در سوریه هم تعجب آور می‌باشد و حرفهای اشتباه او درباره نقش روسیه در سوریه نا آگاهی خود را راجع به جنگ سوریه را نشان می‌دهد.

ظریف همیشه امکان صحبت و ابراز عقاید خود راجع به ارتباط ایران با کشورهای غربی به خصوص امریکا و اروپا را با رهبر انقلاب سید علی خامنه ای را داشته. کاملا امکان داشت که ظریف موفق شود تفاوت بسیاری در سیاست خارجی ایران پیش آورد اگر ترامپ و پمپیو بسیار قوی و احمقانه( برای سیاست خود) موقعیت ظریف و دولت روحانی و اصلاح طلبان را بسیار ضعیف نکرده بودند.  موفقیت ظریف در برجام اکثریت اصلاح طلبان را به مجلس و پیروزی در انتخابات ۲۰۲۱ می آورد.

علاوه بر این، روحانی و ظریف چندین بار تلاش کردند که کمک مالی که ایران به متحدان خود را پذیرفته کاهش دهند ولی سید علی خامنه ای و سردار سلیمانی مانع این عمل شدند. هم چنین، ظریف هیچ اطلاعاتی راجع به امور سپاه در عراق و سوریه نداشت. وزارت امور خارجه از هیچ گونه جزییات تاکتیکی در خارج از کشور خبر ندار نبود.

وشاید سپاه پاسداران دلایل برای این داشت: یک مقام سیاسی ایران در حضور در یکی از وابسته به سپاه کانال تلویزیون اشاره  کرد که شخصی در دولت روحانی ( جواد ظریف) نقشه ترور سردار سلیمانی را به دولت ترامپ به صورت غیر مستقیم کمک کرد. این اشاره میکند که جواد ظریف شاید  ناخواسته اطلاعات بیش از حد را به امریکایی ها لو داد. در برنامه تلویزیونی این تحلیل گر فرمود که اگر ظریف به امریکایی ها اشاره کرد که عملکردهای سردار سلیمانی از ایجاد روابط حسنه بین ایران و امریکا جلوگیری میکند این میتوانست امریکایی ها را به انجام ترور سردار سلیمانی تصمیم گیرند.

حقیقتا سردار سلیمانی تصمیم گیر بینظیر بود و توانایی بسیاری داشت که میتوانست متحدان خود را در چند ساعت کوتاه با امکاناتی که نیاز داشتند برآورده کند و یا با چند مکالمه تلفنی قدرت نظامی ایران را تغییر دهد. به این دلایل همه موافق هستند که با شهادت سردار سلیمانی ضربه محکمی به ایران وارد شده است.

به نظر می‌رسد که ظریف ضربه سنگینی به امنیت ملی ایران زده و اصلا مواظب نبود که همکار و دوستش جان کری چه نکاتی را آشکار میکند. در مسایل داخل کشور ، وزیر امور خارجه آشکار نمود که هواپیمای ملی ایران چه گونه به وسیله سپاه برای موارد