Staat Libanon op de rand van chaos? Is Libanon’s chaos nuttig voor het Westen en Israël?

By Elijah J. Magnier:

“Ik heb met Secretaris Pompeo drie belangrijke onderwerpen besproken. Iran, Iran en Iran”, zei premier Benyamin Netanyahu vorige week in Lissabon.

“We steunen het volk van Libanon bij de strijd tegen corruptie en terrorisme. Vandaag hebben we twee prominente Libanese zakenlieden aangewezen wier illegale financiële activiteiten Hezbollah ondersteunen. We zullen alle middelen die we ter beschikking hebben blijven gebruiken om de dreiging die Hezbollah vormt tegen te gaan”. Minister van Buitenlandse Zaken  Pompeo op 13 december 2019.


Pompeo en Netanyahu spreken over Iran, corruptie en terrorisme en de vermeende relatie van Hezbollah met het terrorisme. Hezbollah, een bondgenoot van Iran, is inderdaad het voornaamste doelwit van de VS in Libanon. Corruptie en/of democratie zijn slechts voorbeelden van de gebruikelijke, holle Amerikaanse retoriek. De recente uitspraak van president Trump over zijn“favoriete dictator” (de Egyptische president Sisi) en zijn uitspraak dat “de niet-democratische monarchie van Saoedi-Arabië onze beste bondgenoot is”, getuigen van de klaarblijkelijke bezorgdheid van de VS voor de democratie.

Deze presentatie zal noodzakelijkerwijs ingaan op de oorzaken die een chaotische toekomst voor Libanon lijken in te houden. Maar eerst een overzicht van wat er gebeurt:

Twee maanden geleden bezetten mensen de straten van Libanon voor een gemeenschappelijk doel, los van sektarisme en onafhankelijk van de partijen en organisaties waarvan ze deel uitmaakten. Honger en werkloosheid verenigden de Libanezen, geïrriteerd door de aanhoudende corruptie en de dominantie van de elitepolitici en hun nakomelingen. Noch de VS, noch enige andere buitenlandse mogendheid was zichtbaar betrokken bij de spontane reactie van de inwoners van Libanon.

Een dergelijke “rechtvaardige” beweging zorgde voor paniek onder de politieke leiders, zonder uitzondering.

Hezbollah zei meer dan een jaar geleden dat zijn primaire doelstelling in het nieuwe kabinet de bestrijding van corruptie zou zijn, een zeer ambitieus doel dat brede kritiek uitlokte van zowel de bondgenoten als de vijanden van Hezbollah. 

Een dergelijk doel leek onrealistisch in een maatschappij die al decennia lang wordt geregeerd door corruptie. Bovendien behoren de bekende corrupte politieke leiders tot de politieke vijanden, vrienden en strategische bondgenoten van Hezbollah. Het doel van Hezbolla,het bestrijden van corruptie, bleek dus op korte en middellange termijn zowel onbeheersbaar als onhaalbaar te zijn.

Toen de mensen die eerste dagen de straat op gingen, stond Hezbollah op het punt om straatprotest te organiseren om een einde te maken aan de corruptie. Daarom werd in het begin alom geloofd dat Sayyed Hasan Nasrallah, de secretaris-generaal van Hezbollah, erachter zat.

Al snel was deze interpretatie niet meer houdbaar: mensen uit alle lagen van de bevolking vroegen om echte hervormingen; alle politici werden zwaar bekritiseerd.

Vooraanstaande politici raakten in paniek en de president en zijn schoonzoon, de huidige minister van Buitenlandse Zaken Gebran Bassil, stonden op het punt om  (voor hun partij de ‘Vrije Nationalistische Beweging’) essentiële maar moeilijke beslissingen te nemen over hun toekomst. Dat zou zijn ook gebeurd als zij niet op het allerlaatste moment door hun belangrijkste bondgenoot, de Hezbollah-leider, waren tegengehouden.

Weken gingen voorbij en de dingen op straat namen een andere wending. De Libanese legercommandant, generaal Joseph Aoun, weigerde tussenbeide te komen en liet weten dat het leger onder druk stond van de Amerikaanse ambassade, die vroeg om het leger weg te houden en niet tot elke prijs tussenbeide te komen. Een van de dichtstbijzijnde vleugeladjudant van de generaal vertelde me dat een Amerikaanse ambtenaar generaal Aoun “Mr. President” noemde, waarmee hij de ambitie van het hoofd van het leger om de toekomstige president te worden, kietelde: een droom van elke christelijke maroniet die aan de macht is in Libanon.

Het gebrek aan interventie door het leger bracht andere interventionisten met hun eigen (weliswaar onverenigbaar met elkaar) agenda’s op straat: de pro-VS en pro-Saudi “Libanese Strijdkrachten”onder leiding van Samir Geagea en de mannen van minister-president Saad Hariri. Geagea was de eerste die het ontslag van zijn ministers in het kabinet aanbood en zijn mannen op straat stuurde, waardoor ze effectief bijdroegen aan de chaos. Hariri wilde zijn provocerende politieke eisen nog verbeteren. De interim-premier Saad Hariri wil de wil van de meerderheid van het parlement – die 73 parlementsleden behoudt – uitsluiten en een technocratisch kabinet volgens zijn eigen voorkeur vormen, terwijl hij slechts 21 van de 128 parlementsleden leidt.

Enkele weken geleden heeft Hezbollah de president laten weten dat zijn militanten enkel zouden ingrijpen om de blokkade van alle straten en gebieden die door de sjiieten worden bewoond te doorbreken als er nog altijd schurken in de buurt van de sjiieten opereren. De hoofdweg van Beiroet naar Zuid-Libanon, rond de voorsteden van Beiroet en naar de Bekaa-vallei werden allemaal geblokkeerd door pro-Hariri en pro-Jumblat aanhangers.

Dit besluit heeft de verantwoordelijke Libanezen gealarmeerd omdat het dreigde een splitsing van de strijdkrachten en een reactie tussen de twee moslimscholen uit te lokken. Het potentieel voor binnenlandse confrontatie nam toe. In de loop van de nacht werd besloten dat het leger alle hoofdwegen zouher openen en de demonstranten zou beschermen, een gemeenschappelijk punt waarover de meeste politieke leiders het eens waren.

Libanon is uitzonderlijk kwetsbaar: zelfs de burgeroorlog (1975-1989) was niet in staat om het sektarisme uit te roeien. Het blijft een vruchtbare bodem voor een nieuwe episode van burgeroorlog, voornamelijk tussen de twee belangrijkste moslimscholen, de soennitische en de sjiitische. Dit is niet het geval in het naburige Syrië en Irak.

En als het om financiën gaat, kunnen de VS weinig doen om het tekort van Libanon van 86 miljard dollar te verhelpen. Zeker, de demonstranten zullen nauwelijks in staat zijn om hun eisen te realiseren en de hele regering, het parlement en de president te verwijderen. Er is een actieve regering nodig om nieuwe anticorruptiewetten voor te stellen, de rechterlijke macht te versterken en een nieuwe kieswet aan het parlement voor te leggen.

Het parlement, dat bestaat uit dezelfde politici die worden veroordeeld en aangevallen door demonstranten, zal de voorstellen van de regering voor nieuwe wetten moeten goedkeuren of wijzigen. In principe zijn het dezelfde volksvertegenwoordigers – die deel uitmaken van de politieke elite die van corruptie wordt beschuldigd – die verantwoordelijk zijn voor het doorvoeren van hervormingen. 

Saad Hariri – wiens overleden vader vanaf 1992 het corrupte systeem in Libanon leidde gedurende tien niet-opeenvolgende jaren voor zijn moord in 2005 – leidde het land gedurende vijf jaar als premier. Hij stelt zich vandaag voor als enige kandidaat met de volledige steun van zijn volgelingen. Hij wordt ervan beschuldigd deel uit te maken van het corrupte systeem, net als de parlementsvoorzitter Nabih Berri die 27 jaar lang heeft geregeerd – en nog steeds regeert -, de Druzenleider Walid Jumblatt, en vele andere vooraanstaande politici.

Deze week werd verwacht dat president Aoun Saad Hariri tot premier zou benoemen. Dit ondanks de weigering van de minister van Buitenlandse Zaken Basile om deel te nemen en de weigering van Hezbollah om Hariri te accepteren als de toekomstige premier, zelfs zonder hem te nomineren tijdens het verplichte overleg voorafgaand aan de nominatie. Hariri stond op het punt om de nieuwe premier te worden toen hij werd verrast door een vermeende bondgenoot, Samir Geagea, die hem de nominatie door de neus boorde. Dit betekende dat er een andere kandidaat uit de soennitische gemeenschap moest worden gevonden. Hoe dan ook, zelfs een wonder kan Libanon niet uit zijn ernstige financiële crisis halen, wie ook de leiding van het land neemt

Het is niet verwonderlijk dat de lokale munt aan waarde heeft ingeboet. Investeerders en depositohouders in vreemde valuta – voornamelijk in Amerikaanse dollars – zijn het slachtoffer van meer dan 20 jaar uitgaven van de centrale bank om de stijging van de lokale munt ten opzichte van de dollar te voorkomen. Libanese bezitters van het pond verliezen een groot deel van hun spaargeld, waardoor de ongelukkige bevolking nog meer ellende ondervindt. Dit zal op de lange termijn niet werken en de situatie kan nooit meer worden zoals voor de protesten. De munt kan misschien een deel van zijn waarde terugkrijgen, maar het niveau zal nooit meer hetzelfde zijn.

Deze nieuwe situatie zal het grootste deel van de bevolking, de christenen en de moslims van alle religieuze scholen treffen. Hoewel Hezbollah-militanten in Amerikaanse dollars worden betaald vanwege de consequente financiële steun van Iran, staat de samenleving die het beschermt bovenaan de lijst van degenen die zwaar onder de economische crisis zullen lijden.

Maar laten we terugkomen op de belangrijkste kwestie die aan het begin werd genoemd. Is Hezbollah zwak: zwakker dan ooit? Is er een plan om Libanon te destabiliseren of om de bondgenoten van Iran in Libanon te destabiliseren? Wie zou er achter zo’n plan kunnen zitten, als het al bestaat? Staat Libanon op de rand van chaos? Is Libanon’s chaos nuttig voor het Westen en Israël?

Artikelen in de mainstream media gingen viraal met de titels: “Terroristen, terroristen, Hezbollah zijn terroristen.” Andere media schreven op hun voorpagina: “Het is hier Libanon, niet Iran” – ookbetogers zingen het  En analisten schreven: “Manifestanten in Libanon hebben een taboe in de sjiitische gemeenschap doorbroken.”.

Deze slogans zijn bedoeld om de wereld te laten zien dat de invloed van Iran in de Levant afneemt en dat zijn bondgenoten in moeilijkheden verkeren in Libanon, in Syrië en Irak. Nogal kort door de bocht..

In feite zijn de hele Libanese moslimshiascholen  nooit allemaal rond Hezbollah verenigd geweest. Onder de Libanese sjiieten zijn er de anti-Hezbollah, de pro-Amal, degenen die neutraal zijn, degenen die tot verschillende politieke (maar kleine) groepen behoren, de communisten, en de pro-Hezbollah.

Maar wat is het dicht bij de werkelijkheid liggende percentage van die anti-Hezbollah vandaag, zoals de mainstream media het zouden kunnen voorstellen?

Volgens een recent rapport van het ‘Washington Institute’ – een Amerikaanse denktank die de meest bittere anti-Hezbollah en anti-Iraanse neocon analisten met nogal “opzienbarende” vaardigheden onderdak biedt – heeft 75% van de Libanese sjiieten “een zeer positieve attitude ten opzichte van Hezbollah”.

De militaire ervaring van Hezbollah in Libanon, Syrië en Irak tegen de soennitische Takfiri, in Jemen tegen de door Saoedi-Arabië geleide coalitie en tegen het Israëlische leger gedurende zoveel decennia heeft hen een ongeëvenaard niveau van vaardigheid in guerrillaoorlogsvoering laten ontwikkelen. Ook de strijd van Hezbollah met de klassieke legers (Israël en Saoedi-Arabië) en naast andere conventionele legers (Syrië en Rusland) heeft deze niet-reguliere maar zeer georganiseerde quasi-staatsacteur kostbare ervaring opgeleverd. 

Bovendien hebben de gewapende drones, de precisie- en kruisraketten die Rusland via Syrië en Iran heeft geleverd, de Hezbollah tot een ander niveau van militaire capaciteit verheven. Dat gezegd zijnde, mag de elektronische competentie op het gebied van mobiel afluisteren en elektronische hardware in de handen van Hezbollah ook niet worden vergeten.

Hoewel het het corrupte politieke systeem en de kostbare gevolgen daarvan voor de bevolking erkent, is de leiding van Hezbollah ervan overtuigd dat het doel van de protesten en het gebrek aan interventie van het Libanese leger in de eerste weken om de demonstranten in specifieke gebieden in toom te houden, er was om de militanten van Hezbollah de straat op te jagen. Dat had kunnen leiden tot een burgeroorlog, ook al was het land en de Hezbollah-leiding daar niet op voorbereid. 

In feite is het zeer waarschijnlijk dat president Trump een beperkt belang stelling heeft voor Libanon (Syrië en Irak). Het enige land dat een rol zou kunnen spelen in Libanon is Saoedi-Arabië, maar blijkbaar zonder een gedefinieerde strategie. We hebben het nutteloze, destructieve en he “oorlogsmisdadige niveau” gezien van de aanvallen die de Saoedis de afgelopen jaren op dat armste land in het Midden-Oosten, Jemen, hebben uitgevoerd.

 De monarchie heeft zijn mannen in verschillende belangrijke politieke eliteposities en kan Libanon in het ongewisse houden of met weinig investeringen in de chaos storten. Het zou voldoende zijn om de kandidatuur van Hariri af te branden en de soennieten in Libanon in te fluisteren om te voorkomen dat er tot nader order een premier wordt benoemd. Dat is prima voor Hezbollah, als dat het is wat de Saoedis willen. Wachten op het einde van het Trump-tijdperk om een regering in Libanon te vormen is misschien niet zo’n slecht idee. Elke oorlog heeft echter aanzienlijke financiële middelen nodig.

Sterker nog, het zal een grote financiële investering vergen, een veel langere periode van stagnatie en een langdurige financiële crisis om de Libanezen tot wanhoop te drijven. Dit betekent met andere woorden dat de wapens moeten worden opgenomen als de omstandigheden zich daartoe lenen. Daarom heeft Hezbollah aan al zijn leden twee richtlijnen gegeven met dezelfde leidraad: van de straat blijven, ongeacht de provocaties.

Als Israël gelooft dat het kan profiteren van een chaotisch Libanon, dan is het ongetwijfeld uit koers. De Israëlische binnenlandse crisis is nog lang niet voorbij met een derde ronde verkiezingen voor een nieuwe premier. Hezbollah en Israël begrijpen elkaar en verstaan de uitgewisselde berichten, hoe “verhit” deze ook zijn. Het gebrek aan voorbereiding van het Israëlische binnenlandse front, de kritieke economische situatie in Israël en het verenigde front van de “As van het Verzet” (Gaza, Libanon, Syrië, Irak en Iran) maken dat Israël nog lang niet klaar is voor een nieuwe oorlog tegen zo’n machtige Hezbollah.

Het lijdt weinig twijfel dat Libanon op de korte en middellange termijn economisch zal bloeden, zonder noodzakelijkerwijs in een algemene chaos te vervallen. Een oorlog is hoogstwaarschijnlijk niet op til. De meeste landen in het Midden-Oosten en degenen die bij dit theater betrokken zijn, zijn economisch niet in staat om risico’s te nemen. De lessen die uit Afghanistan, Libanon, Irak, Libië en Syrië worden getrokken, zouden inmiddels voldoende moeten zijn voor de beleidsmakers om op zoek te gaan naar andere, minder oorlogszuchtige opties. Niets kan echter worden uitgesloten in dit deel van de wereld waar het de afgelopen decennia aan stabiliteit heeft ontbroken.

Er zijn nog andere belangrijke punten die niet mogen worden vergeten bij de aanpak van de potentiële chaso in Libanon en de achterliggende oorzaken ervan

• De “deal van de eeuw” en het verband met de aanwezigheid van de Palestijnse vluchtelingen in Libanon en de bedoeling om hun recht op terugkeer naar Palestina te voorkomen.
• De Amerikaanse druk om de terugkeer van de Syrische vluchtelingen naar huis te voorkomen, ook al is Damascus nu veiliger dan Beiroet.
• Het maritieme grensgeschil tussen Israël en Libanon over blok 9 en de politieke druk van de VS in dit kader, die sterk verband houdt met de stabiliteit van Libanon.

Maar deze belangrijke punten zullen, vrees ik, moeten wachten op een andere gelegenheid: in tussentijd is mijn conclusie de volgende:

In 1982 viel Israël Libanon binnen en dat droeg sterk bij aan het ontstaan van Hezbollah. In 2011 steunde de wereld de Syrische opstand, de VS trainde veel jihadisten in hun (mislukte) doelstelling om Bashar al-Assad omver te werpen en liet Al-Qaeda en ISIS reizen en later groeien in de Levant.

Het resultaat was de onwaarschijnlijke aanwezigheid van Iran aan de grens met Israël, een unieke strijdervaring voor Hezbollah en het ontstaan van tientallen groeperingen die een kopie zijn van Hezbollah in Syrië en Irak. De honderdduizenden doden en gewonden, de honderden miljarden dollars schade aan de infrastructuur in Syrië en Irak en de miljoenen vluchtelingen hoeven niet meer te worden vermeld.

In 2014 zagen de VS ISIS groeien, waardoor ze van veraf een derde van Irak kondenn bezetten en de levering van reeds betaalde wapens aan de Iraakse regering verhinderen. Het resultaat was de interventie van Iran en de vorming van Hashd al-Shaabi die de wereld vandaag de dag omschrijft als  een “Iran proxy”.

Wat gebeurt er als Libanon in een totale chaos terechtkomt?  Hoe zullen Iran en Hezbollah hun positie in het land versterken en de weg vrijmaken voor Rusland en China? Zouden Libanese christenen, moslims, Palestijnen en Syrische vluchtelingen zich verenigen in een massale uittocht naar Europa?

Er is weinig animo in Europa en de rest van de wereld om vluchtelingen naar hun continent te zien komen. Het Midden-Oosten en Europa zijn dan niet per se veiliger, waarschijnlijk ver daarvan.

Dank u.

Vertaald door Francis J.

Dit artikel is door vrijwilligers gratis in diverse talen vertaald zodat de lezers de inhoud zouden kunnen waarderen. Het artikel mag niet worden afgedekt door een betaalmuur. Ik wil mijn volgers en lezers bedanken voor het vertrouwen en de steun. Als je het apprecieert, voel je dan niet verveeld om desnnods met slechts 1 euro bij dragen en de site te helpen financieren. Je contributie, hoe klein ook, zal bijdragen aan de continuïteit ervan. Dank je wel.

Copyright ©  https://ejmagnier.com, 2019