Door Elijah J. Magnier:
Vertaald soor francis J.
Na de eerste ontmoeting tussen Iran en Saoedi-Arabië in Bagdad op 9 april, is een tweede ontmoeting opnieuw gepland in de Iraakse hoofdstad tegen het einde van deze lopende week. Nadat beide partijen elkaar tijdens de eerste ontmoeting hadden ontmoet en eerste indrukken hadden uitgewisseld, waarbij de mate van bereidheid om een lang opschortende brug tussen de landen te slaan werd getest, zijn beide delegaties nu klaar om een routekaart op te stellen om hun respectieve prioriteiten te bespreken.
Iran onderhandelt al met het Westen sinds president Jimmy Carter in 1979 de eerste sancties aan de “Islamitische Republiek” oplegde. Daarom is het voor Iran een standaardpraktijk om over elke kwestie met Saoedi-Arabië te onderhandelen, hoe gecompliceerd die ook moge zijn. Iraanse functionarissen zijn echter van mening dat het van cruciaal belang is om vertrouwen op te bouwen en de mate van betrokkenheid aan beide zijden te testen alvorens gevoelige kwesties aan te pakken. Verwacht wordt dat de Iraanse delegatie op een bepaald moment het verantwoordelijkheidsniveau zal verhogen en de Saoedische gesprekspartners de verzekering zal vragen dat zij het vertrouwen genieten van de besluitvormer terug in Riyad, kroonprins Mohamad Bin Salman, die nodig is om tijdens de onderhandelingen flexibiliteit aan de dag te leggen bij het nemen van beslissingen. Hoe zullen deze ontmoetingen de stabiliteit in het Midden-Oosten beïnvloeden?
De “Islamitische Staat” (ISIS) vestigde zijn “staat” gedurende vele jaren, voornamelijk in de soennitische steden in de noordelijke en westelijke Iraakse provincies. Na de oorlog tegen ISIS tussen 2016 en 2018 werd de groepering door middel van hevige en vernietigende gevechten met militair geweld verdreven uit het derde deel van Irak dat zij bezet had gehouden. Iraakse steden werden ten koste van hun verwoesting bevrijd omdat ISIS terugvocht en zich niet overgaf. De nederlaag van ISIS heeft een kolossale behoefte aan wederopbouw van infrastructuur achtergelaten – huizen, scholen en ziekenhuizen – waarin de regering van Bagdad niet kan voorzien. Irak is niet in staat om de benodigde 88 miljard dollar te injecteren in de nasleep van de oorlog tegen ISIS om vele financiële redenen, waaronder corruptie en een te groot aantal overheidsmedewerkers.
Ook al is Irak een olierijk land, de centrale regering is financieel failliet. Bovendien heeft de VS Irak verboden door te gaan met een Iraaks-Chinese miljardendeal om het communicatiesysteem, het elektriciteitsnet, het vervoer, de ziekenhuizen en de scholen opnieuw op te bouwen en te moderniseren, waardoor China niet meer in Irak wil investeren. De enige andere opties voor Irak om financiering aan te trekken zijn de VS, de bondgenoten van de olierijke landen en het Internationaal Monetair Fonds.
Iraakse noch Saudische functionarissen zouden instemmen met het aangaan van een dialoog met Iran als de VS de toenadering zou hebben aangevochten. Voormalig president Donald Trump vroeg Abdel Mahdi om op te treden als bemiddelaar tussen de VS en Iran en werd in 2019 op de hoogte gebracht van de briefwisseling tussen Iran en Saoedi. In januari 2020 vermoordde de Amerikaanse regering echter brigadegeneraal Qassem Soleimani toen Abdel Mahdi verwachtte dat de Iraanse officier in Bagdad Saoedische en Amerikaanse boodschappen zou overbrengen.In reactie daarop verzocht oud-premier Abdel Mahdi de VS zich terug te trekken en kreeg hij de goedkeuring van het parlement voor deze stap. Voortaan was hij niet langer de geschikte kandidaat om een brug te slaan tussen Iran en Saudi-Arabië. De regering Donald Trump was ook boos over de miljardendeal die Abdel Mahdi met China had gesloten. Demonstranten gingen maandenlang de straat op tot hij werd vervangen door Mustafa al-Kadhimi, een
Subscribe to get access
Read more of this content when you subscribe today.
vriend van Washington en een persoonlijke vriend van kroonprins Mohamad Bin Salman. Hij heeft echter geen van de veisen van de demonstranten uitgevoerd en is niet in staat de nijpende financiële situatie in het land te veranderen.
De beslissing van de Iraniërs en Saoediërs om elkaar in Irak te ontmoeten was geen toeval. Sinds de voormalige premier Haidar Abadi hebben Iraakse leiders, waaronder Adel Abdel Mahdi en de huidige premier Mustafa al-Kadhimi, geprobeerd een brug te slaan tussen Iran en Saudi-Arabië.
De spanningen tussen Saudi-Arabië en Iran van de laatste twee decennia hebben de buurlanden ernstige schade berokkend. Daarom is het in het voordeel van het Midden-Oosten dat de twee hoofdrolspelers een gemeenschappelijke basis vinden om hun meningsverschillen bij te leggen. De sektarische tsunami-oorlogen in Irak en Syrië die de regio hebben getroffen, hebben slechts tot vernietiging geleid zonder de kaart van het Midden-Oosten te veranderen. De twee landen vertegenwoordigen samen de meerderheid van de sjiieten en de soennieten en hebben de sleutel tot stabiliteit in de regio in handen, als zij hun meningsverschillen zonder buitenlandse inmenging kunnen bijleggen.
Het is derhalve in het belang van de Iraakse functionarissen om te voorkomen dat hun land een slagveld wordt voor Iran en Saoedi-Arabië of Iran en de VS en om te profiteren van goede betrekkingen met alle betrokken landen. Ondanks de afstand en het mogelijke gemis aan strategie die president Joe Biden ten opzichte van dit deel van de wereld lijkt aan te nemen, is het nog steeds onduidelijk of het al dan niet in het belang van de VS is om een dergelijke Iraans-Saudische entente te zien.
Veel Irakezen beschuldigen Saoedi-Arabië ervan Al Qaida in Irak (dat later ISIS werd) te financieren sinds de Amerikaanse bezetting van Irak in 2003. De eliminatie van een soennitische leider (Saddam Hoessein) om te worden vervangen door de meerderheidssjiieten gaf een echte klap aan de soennitische dominantie in Irak, waardoor de positie van Saoedi-Arabië in Irak werd verzwakt. De Amerikaanse bezetting van Irak heeft een felle vijand van Iran (Saddam Hoessein) uit de weg geruimd en Teheran in staat gesteld enige invloed in Irak uit te oefenen. Daarom werd een actieve terugkeer van Saoedi-Arabië in de wederopbouw van Irak door veel Irakezen afgewezen. Veel functionarissen geloven dat Saoedi-Arabië de soennitische steden, die voorheen onder controle van ISIS stonden, kan heropbouwen, maar een vruchtbare bodem kan creëren voor de Takfiri ideologie om weer te groeien. De Iraans-Saudische ontmoeting in Irak helpt de regering in Bagdad om diezelfde sceptische machtige politici tegen zich in het harnas te jagen en de betrokkenheid van de Saudische investeerders bij de wederopbouw van Mesopotamië te vergemakkelijken.
Bovendien heeft Iran connecties met verschillende militiegroepen in Irak die trouw zijn aan zijn ideologie en die met Teheran vergaderen over hun gemeenschappelijke doelstellingen om de VS-strijdkrachten uit het land te verdrijven. Goed of fout, de centrale regering in Bagdad gelooft dat een versoepeling van de Iraans-Saudische betrekkingen, met de zegen van de VS, de spanningen tussen Iran en de VS zou kunnen verminderen en de plaatselijke Iraakse milities ervan zou kunnen weerhouden de controle van de staat uit te dagen.
Iran heeft zijn regionale invloed uitgebreid en meer bondgenoten in het Midden-Oosten verzameld na de vele oorlogen die de VS hebben ontketend in Afghanistan, Irak, Syrië en Libanon. Iran kreeg vaste voet aan de grond in Gaza toen de VS lieten zien hoe onverschillig zij staan tegenover de Palestijnse rechten en een onbetrouwbare vredespartner werden. Iran bood de Palestijnen zijn onbeperkte steun aan, terwijl de Golfstaten, waaronder Saoedi-Arabië, het recht van de Palestijnen op hun grondgebied opgaven en kozen voor het Amerikaans-Israëlische kamp.
Niettemin is Saoedi-Arabië nog steeds een sterke speler in het Midden-Oosten. De macht van het geld en de Wahhabi-ideologie kunnen nog steeds een belangrijke rol spelen bij het uitlokken van een nieuwe sektarische oorlog in het Midden-Oosten. Bovendien is Saoedi-Arabië een olierijk land en heeft het de financiële macht om landen in financiële nood zoals Libanon, Syrië en Irak te financieren en te steunen. Iran is niet in staat deze landen te financieren waar zijn “as van het verzet” is ingeplant. Teheran kan alleen zijn bondgenoten steunen om weerstand te bieden, maar kan nooit staten vervangen of de regering financieren om uit hun financiële crisis te komen.
Hoe zit het met de belangen van de VS? Alles hangt af van hoe de regering Biden het Midden-Oosten en zijn stabiliteit ziet. Een stabiel Midden-Oosten betekent dat de landen van het Midden-Oosten worden opengesteld voor de wereldmarkt, wat betekent dat de VS de exclusiviteit en het monopolie over deze landen, met name Irak en andere Golfstaten, zou verliezen. Het betekent ook dat de tientallen militaire bases van de VS in West-Azië irrelevant zouden worden. Tot dusver hebben de VS nog geen blijk gegeven van enige intentie om Syrië of Irak te verlaten. Het Amerikaanse verhaal bestaat erin te vermijden dat een land wordt overgelaten aan de Russen en de Iraniërs. Deze theorie houdt geen rekening met twee factoren: Ten eerste, in hoeverre zal een voortdurende aanwezigheid van de VS de Syrische en Iraakse relatie met Iran en Rusland verstoren? Ten tweede, hoe lang kunnen de VS hun troepen in een vijandige omgeving houden waar een deel van de bevolking hun aanwezigheid afwijst en zal terugvechten tot de VS troepen vertrekken?
Het vertrek uit Afghanistan vindt plaats na 20 jaar oorlog, waarin alle Amerikaanse presidenten die George W. Bush opvolgden er niet in slaagden hun doelstellingen te bereiken. De uiteindelijke oplossing was te gaan zitten, te onderhandelen en de Taliban te erkennen als een machtige Afghaanse groepering met controle over een derde van de 407 districten en over nog veel meer die nog worden betwist. Toen Bush de bezetting van Afghanistan beval, zei Mullah Omar: “God beloofde ons de overwinning, en Bush beloofde ons te verslaan. We zullen zien wie de waarheid spreekt.”
Na 900 miljard dollar te hebben uitgegeven in Afghanistan, vertrekken de VS. In Irak gaven de VS iets minder dan 3 biljoen dollar uit. Hoe lang moeten de VS nog in Irak en Syrië doorbrengen voordat ze de Levant en Mesopotamië verlaten? Als Biden tot de conclusie is gekomen of in de loop van zijn vier jaar durende machtsperiode tot de conclusie zal komen dat deze delen van het Midden-Oosten niet langer op zijn prioriteitenlijstje staan, dan is de toenadering tussen Iran en Saoedi-Arabië zinvoller dan ooit. De VS hebben immers laten zien hoe zij met sancties en zonder de noodzaak van troepen ter plaatse de economie van om het even welk land kunnen lamleggen zonder het noodzakelijkerwijs te onderwerpen.
Het begin van de besprekingen tussen Iran en Saoedi-Arabië is veelbetekenend. Het zijn geen wittebroodsweken. Het bouwen van vertrouwen is een uitdaging, en er zal een lange reis vol complicaties en wantrouwen volgen. Maar, zoals bronnen die bij de eerste ontmoeting aanwezig waren zeiden: een reis van duizend mijl begint met de eerste stap.
You must be logged in to post a comment.