آشتی ایران و عربستان سعودی : جایگاه امریکا چه می‌باشد؟

Subscribe to get access

Read more of this content when you subscribe today.

و نقل، بیمارستان‌ها و‌مدارس را بهبود دهد. در حالیکه چین در بازار عراق اجازه شرکت ندارد تنها گزینه عراق برای یافتن سرمایه گذاری امریکا، کشورهای ثروتمند خلیج فارس و یا صندوق بین‌المللی پول می‌باشد.

اگر امریکا رضایت خود را نمیداد مقامات عراقی و سعودی هیچ زمان این مذاکرات را آغاز نمیکردند. رییس جمهو‌ر سابق ترامپ از نخست وزیر سابق عراق عبدالمهدی تقاضا کرد تا بین ایران و امریکا وساطت کند و هم چنان تماس‌ها بین ایران و عربستان را تسهیل کرد. اما در ژانویه ۲۰۲۰ شهادت سردار قاسم سلیمانی توسط رژیم امریکا رخ داد و عبدالمهدی دیگر نقش واسطه را نداشت.
در پاسخ عبدالمهدی در خواست خروج نیروهای امریکایی را از عراق کرد و در پارلمان عراق برای این اقدام رای آورد. پس از این، او دیگر فرد مناسبی برای وساطت بین ایران و عربستان نبود، هم چنان دولت ترامپ به دلیل قرارداد پیشنهاد شده با چین با عبدالمهدی مخالفت کرد.

پس از چند ماه تظاهرات خیابانی، عبدالمهدی از نخست وزیری برکنار شد و به جای او مصطفی الکاظمی که یکی از دوستان نزدیک محمدبن سلمان و متحد امریکا به کار آمد. الکاظمی هیچ کدام از خواسته های تظاهرات کنندگان را عمل نکرده و در بحران اقتصادی بی تاثیر بوده و خواهد بود.

انتخاب عراق برای مکان مذاکرات هیچ‌گونه تصادفی نمیباشد، از زمان نخست وزیر سابق حیدر عبادی مقامات عراق از جمله عبدالمهدی و الکاظمی برای ایجاد روابط حسنه بین ایران و عربستان سعودی تلاش فراوان کردند.

تنش‌ها بین ایران و عربستان در دو دهه اخیر کلا برای منطقه تاثیر بسیار منفی داشته. بنابراین حل مشکلات بین دو کشور قدرتمند برای کل منطقه مفید می‌باشد. جنگ‌های ویرانگر عراق و سوریه در حالی که مرزهای خاور میانه را تغییر نداد باعث نابودی این دو کشور شد و آسیب زیادی به منطقه زد. این دو کشور عربستان و ایران نماد سنی ها و شیعیان میباشند و اگر بدون دخالت خارجی اجازه حل مشکلات را داشته باشند می‌توانند در منطقه ثبات را ایجاد کنند.

با اینحال ایجاد روابط حسنه بین عربستان و ایران برای مقامات عراقی بسیار مهم می‌باشد به دلیل اینکه افزایش درگیری بین این دو کشور می‌تواند کشور عراق را دوباره تبدیل به میدان جنگ کند. با وجود اینکه ظاهرا بایدن از منطقه فاصله گرفته و‌چندان راهبردی برای خاورمیانه را ندارد نظر امریکا درباره حل مشکلات بین ایران و عربستان هنوز مشخص نیست.

بسیاری از مردم عراق، عربستان را برای حمایت از القاعده و سپس داعش از زمان اشغالگری عراق توسط امریکا در ۲۰۰۳ مقصر میدانند. سقوط صدام حسین شیعه ستیز و به قدرت آمدن دولت با اکثریت شیعه، تسلط سابق سنی ها را در عراق شکاند و هم چنان نفوذ عربستان را در عراق کم‌رنگتر کرد. و بسیاری از عراقی ها با سرمایه گذاری عربستان برای بازی سازی کشور مخالفت دارند. تعداد قابل توجهی از مقامات عراق اعتقاد دارند که با وجود اینکه شهرهای سنی نشین می‌توانند با سرمایه گذاری عربستان احیا شوند این مناطق هم می‌توانند یک زمین حاصلخیز برای تفکر تکفیری باشند. مذاکره ایران و عربستان در عراق به دولت مرکزی کمک میکند که این مقامات ضد عربستان را قانع کند که می‌توانند سرمایه گذاری عربستان را قبول کنند.

علاوه‌ بر این، چندین گروهای شبه نظامی عراقی با ایران بسیار نزدیک هستند و برای خروج نیروهای امریکایی با ایران هدف مشترک دارند. دولت مرکزی عراق اعتقاد دارد که آشتی ایران و عربستان با رضایت امریکا هم می‌تواند تنش های بین ایران و امریکا را کاهش بدهد و هم چنان فعالیتهای بدون اجازه دولت عراق این گروهای شبه نظامی را کمتر کند.

پس از چندین جنگ‌ها در افغانستان، سوریه و عراق و لبنان که سیاست امریکا در منطقه رقم زد، ایران توانسته نفوذ منطقه ای خود را افزایش دهد و‌چندین متحد جدید را به دست آورد. در غزه ایران یک نفوذ گسترده ای ایجاد کرد‌ پس از آنکه امریکا بی تفاوتی خود را نسبت به حق فلسطینیان و ایجاد صلح مشخص کرد. ایران حمایت بی شرط و گسترده به فلسطینیان را نشان داد در حالیکه کشورهای خلیج فارس که عربستان شامل این کشورها می‌شود حق‌ فلسطین را کاملا رها کردند و طرف اسراییل و امریکا‌ را انتخاب کردند.

با اینحال عربستان در خاور میانه نقش بزرگی دارد، قدرتهای ثروت و تفکر وهابی می‌تواند جنگ‌های فرقه ای دیگر را ایجاد کند. علاوه بر این عربستان یک کشور بسیار نفت‌خیز و ثروتمند می‌باشد و قدرت مالی قدری است که می‌تواند کشورهایی  که بحران اقتصادی را تجربه می‌کنند از جمله سوریه، لبنان و عراق را حمایت کند. ایران هم به آن شکل نمیتواند  از کشورهای محور مقاومت تا آن اندازه حمایت مالی کند. ایران می‌تواند برای مبارزه به متحدان خود کمک کند ولی توانایی تعویض دولت ویا پشتیبانی کامل مالی را ندارد.

امریکا در این مذاکرات چه نقشی خواهد داشت؟ جواب این سوال بستگی به راهبرد احتمالی دولت بایدن دارد. خاور میانه با ثبات این منطقه را به اقتصاد جهانی وصل میکند و این اتفاق باعث از دست دادن برتری اقتصادی امریکا در منطقه می‌باشد به خصوص در عراق و سایر کشورهای خلیج فارس. خاور میانه باثبات وجود پایگاه های نظامی امریکا را در منطقه بی ربط میکند. توجیه امریکا برای حضور نظامی خود در منطقه حفاظت کشورهای عربی از روسیه و ایران می‌باشد. دو حقیقت میدانی این توجیه را رد میکند؛ اولا حضور امریکا در منطقه هیچ تاثیری به روابط سوریه و عراق با کشورهای ایران و روسیه نداشته و دوما بخش بزرگی از مردم این منطقه با حضور امریکا بسیار مخالفند و حاضرند مبارزه مسلحانه بر ضد این نیروهای امریکایی را انجام دهند.

پس از ۲۰ سال جنگ در حالیکه امریکا به هیچ کدام از اهداف خود نرسید، امریکا از افغانستان در حال خروج می‌باشد. اقدام نهایی امریکا این بود که طالبان را به عنوان یک گروه سیاسی به رسمیت بشناسد و با آنها مذاکره کند در حالیکه یک سوم از ۴۰۷ ولسوالی های افغانستان تحت پوشش طالبان می‌باشد. در زمانیکه رییس جمهور بوش حمله امریکا به افغانستان را اعلام کرد ملا عمر بیان کرد که خدا پیروزی را به ما قول داده و بوش شکست و ما خواهیم دید کی بیشتر راستگو می‌باشد.

پس از سرمایه گذاری ۹۰۰ میلیارد دلار در افغانستان، امریکا در حال خروج است. در عراق خرج امریکا به ۳ تریلون دلار می‌رسد. تا زمان خروجش از سوریه و عراق ، امریکا چقدر بیشتر باید خرج کند؟ در حالیکه به نظر می‌رسد اتفاقات خاور میانه در اولیت اصلی دولت بایدن نمیباشد و در چهار سال بعد نخواهد بود امروز زمان بسیار مناسبی برای حل مشکلات ایران و عربستان می‌باشد.

آغاز مذاکرات ایران و عربستان سعودی بسیار مهم می‌باشد ولی به هیچ وجه کار آسانی نمیباشد. ایجاد اعتماد از دست رفته و حل اختلافات فراوان بین دو کشور نکات اساسی این مذاکرات خواهد بود، اما به قول مقامات در جلسه اول مذاکرات یک سفر هزار کیلومتری همیشه با یک قدم شروع می‌شود.