De driepartijen-top in Teheran: Uitbreiding van de samenwerking, isolering van het Westen en een langdurige oorlog

Geschreven door – Elijah J. Magnier:

Vertaald door – Francis J.

Na de Top van Jeddah, waar de nadruk werd gelegd op de noodzaak voor de landen van het Midden-Oosten om tot wederzijds begrip te komen, hun meningsverschillen te regelen en een oplossing te vinden voor de Palestijnse zaak, bevestigde de Iraans-Turks-Russische Top in Teheran vergelijkbare doelen. Ondanks meningsverschillen tussen Iran en Turkije over Syrië en ondanks het feit dat Ankara vasthoudt aan zijn positie om de bezetting van delen van Syrië te handhaven, werd tijdens de topontmoeting tussen de drie partijen een nieuwe strategische as vastgelegd en duidelijk gemaakt. Hieruit blijkt de vastberadenheid van de landen van de tegen de VS gerichte as (Rusland en Iran) om afstand te nemen van het Westen: de krachten te bundelen om meningsverschillen op te lossen, punten van overeenkomst te vinden en zich te scharen achter verdere overeenstemming en samenwerking. De top van Teheran leverde, net als de top van Jeddah, een groot succes op voor alle partijen en toonde de wil om het mislukte isolement te doorbreken dat de VS zijn tegenstanders en vijanden, en niet te vergeten zijn noodzakelijke bondgenoot (Turkije), heeft opgelegd.

Ongetwijfeld was de situatie in Syrië een van de belangrijkste gespreksonderwerpen tijdens de driepartijentop, waaraan werd deelgenomen door de presidenten Ibrahim Raisi, Vladimir Poetin en Recep Tayyip Erdogan. Het is van essentieel belang te vermelden dat Rusland en Iran de landen zijn die de zwaarste westerse sancties ondergaan en zich hebben verenigd rond verschillende strategische doelstellingen. De belangrijkste daarvan is het verruimen van de samenwerking op het gebied van energie, militaire industrialisatie, handel en het gebruik van lokale munten voor uitwisseling en economische groei. Daarom is de-dollarisering een van de meest vitale objectieven voor alle landen die zich willen losmaken van de politiek-financiële dominantie door de VS.

Op de top in Teheran is weliswaar gesproken over Syrië en het belang van de soevereiniteit van dat land, maar er zijn ook zaken besproken die niet minder belangrijk zijn. Rusland en Iran zijn namelijk olie- en gasexporteurs die besloten hebben met Ankara samen te werken op energiegebied, naast andere kwesties waaraan Turkije het meest behoefte heeft. Deze samenwerking zou president Erdogan in staat stellen zijn land een essentiële primaire bron te bieden en deze Russisch-Iraanse energie te herverdelen naar het Europese continent dat aan Turkije grenst. Turkije zou de dichtstbijzijnde en meest adequate oplossing zijn indien het oude continent de hoeveelheid (155 miljard kubieke meter gas en 2,5 miljoen b/d) die nodig is om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen, niet op een andere manier kan verwerven. Gas en benzine uit Algerije, de Emiraten en Azerbeidzjan zijn wellicht onvoldoende om in de energiebehoeften van de EU te voorzien.

In feite zou Ankara er baat bij kunnen hebben een energieknooppunt te worden en zich te promoveren tot een belangrijke strategische positie om Europa met energie te ondersteunen. In ruil daarvoor zou de Europese Unie Ankara’s eis om tot de EU toe te treden, die in 1999 werd ingediend maar geen resultaat opleverde, kunnen herzien.

Een ander belangrijk discussiepunt tijdens de Top was de samenwerking en het memorandum van overeenstemming ter waarde van 40 miljard dollar tussen de Nationale Iraanse Oliemaatschappij en het Russische bedrijf “Gazprom”. Deze strategische stap wijst op de intenties van deze olieproducerende landen om zich te ontdoen van de Amerikaanse en Europese concerns die lange tijd de wereldmarkten van de olie-industrie hebben gemonopoliseerd met hun capaciteiten op het gebied van de fabricage van producten die verband houden met het boren naar energie, de winning en exploitatie van olie en gas en de bouw van raffinaderijen. Rusland zal de plaats innemen van internationale bedrijven als BP, Total, Shell, Chevron, Exxon Mobil en RDSA, die reeds in West-Azië (en de rest van de wereld) gevestigd zijn. 

Veel westerse oliebedrijven die contracten met Teheran ondertekenden, trokken zich in 2018 terug toen president Donald Trump de nucleaire deal verscheurde en Iran harde sancties oplegde. Deze stap geeft aan en bevestigt de Iraanse radicale verschuiving naar het oosten, zoals president Ibrahim Raisi beloofde toen hij aan de macht kwam. Het bewijst de vastberadenheid van de “Islamitische Republiek” om haar oliewinning op te voeren in een dorstige markt, zoals blijkt uit de recente internationale ontwikkelingen en de gevolgen die zullen voortvloeien uit de oorlog tegen Oekraïne.

Het lijdt geen twijfel dat de aanwezigheid van een land (Turkije) dat na de VS over het grootste aantal troepen in de NAVO beschikt, aan dezelfde tafel als de presidenten Poetin en Raisi, een cruciale factor is in de context van de door de VS aan Moskou en Teheran opgelegde sancties en isolering.

De twee presidenten, Raisi en Poetin, zijn overeengekomen om betrekkingen met Erdogan aan te knopen en hem ervan te overtuigen de situatie in de Levant, waar de drie landen in één operatiegebied werken, tot rust te brengen. Moskou en Teheran hebben een sterke invloed op en zijn solidair met de regering in Damascus in hun streven om de gemoederen in het Midden-Oosten tot bedaren te brengen en te voldoen aan de eisen die een week eerder door presidenten, koningen en Arabische prinsen op de top van Jeddah zijn gesteld. Stabiliteit in het Midden-Oosten, met name in Syrië, staat op de prioriteitenlijst van de Arabische leiders en de leiders van het Midden-Oosten.

In de afgelopen maanden had de Turkse president, met het oog op de strijd tegen het terrorisme, zijn voornemen kenbaar gemaakt om troepen op te schuiven tot 30 kilometer in het noordoosten van Syrië als bufferzone, waarop Iran, Rusland en zelfs de VS niet hadden gereageerd of die hadden afgewezen. Iran en Rusland antwoordden dat zij de strijd tegen het terrorisme steunen en dat de veiligheid van Syrië en Turkije deel uitmaakt van hun veiligheid. Daarom moet worden samengewerkt voor dezelfde gemeenschappelijke doelen, vandaar de noodzaak van coördinatie met Turkije, omdat Rusland en Iran zich realiseren dat president Erdogan zou kunnen instemmen met het stopzetten van zijn plannen om troepen op te jagen om meer Syrisch grondgebied in te nemen.

Op de top zijn er meningsverschillen over de definitie van terrorisme en over wie de terroristische organisaties in Syrië zijn aan wier bestaan alle partijen een einde zouden willen maken. Erdogan beschouwt de Koerdische bondgenoten van de VS als terroristen, in tegenstelling tot Poetin en Raisi, die menen dat de jihadistische organisaties in Idlib – onder Turkse controle – terroristische entiteiten zijn. Andere meningsverschillen kwamen naar voren over het bestand van ontheemden en de terugkeer van vluchtelingen naar Syrië. Erdogan wil dat zij terugkeren naar Idlib, dat onder controle staat van zijn strijdkrachten en Syrische proxy milities.