Van beleg tot Exodus: De dreiging van een tweede Palestijnse “Nakba”.

Geschreven door – Elijah J. Magnier:

Vertaald door – Francis J.

In een alarmerende uitspraak die de spanningen in het hele Midden-Oosten nog meer heeft doen oplaaien, heeft de Israëlische minister van Erfgoed, Amichai Eliyahu, voor het eerst publiekelijk toegegeven dat Israël over nucleaire capaciteiten beschikt. Deze ongekende bekentenis heeft wereldwijd weerklank gevonden en heeft het aanhoudende conflict in de regio nog zorgwekkender gemaakt.

Minister Eliyahu, die het internationale onbehagen nog groter maakte, suggereerde het eventuele gebruik van nucleair geweld als een ‘mogelijke oplossing’ voor het conflict met Gaza. Dit heeft geleid tot een wijdverspreide veroordeling en tot ernstige ethische vragen. De opmerkingen van de minister hebben geleid tot een golf van verontwaardiging in Israël zelf, waarbij critici zijn klaarblijkelijke minachting voor de levens van 240 mensen die naar verluidt worden vastgehouden in Gaza veroordeelden, maar niet de bredere implicaties van het gebruik van kernwapens tegen een Palestijnse burgerbevolking in het moderne tijdperk.

Eliyahu maakte een controversiële vergelijking met het onthouden van hulp aan de Nazi’s en beweerde dat er geen onschuldige burgers in de enclave zijn. Deze opmerkingen hebben het debat over de humanitaire situatie in Gaza en het voeren van oorlog in dichtbevolkte gebieden, die internationale wetten schenden en de gepleegde misdaden tegen de menselijkheid bevestigen, geïntensiveerd.

Deze onthulling komt tegen de achtergrond van een niet aflatend conflict, waarbij Palestijnse verzetsstrijders aanvallen blijven uitvoeren tot diep in Israëlisch gebied, waaronder het hart van Tel Aviv. Ondanks de omsingeling en de niet aflatende bombardementen over zee, door de lucht en over land, gaat het verzet in Gaza door nu de Israëlische troepen steeds verder oprukken in de noordelijke sector van Gaza-stad.

De humanitaire tol van deze langdurige belegering stijgt met een alarmerend tempo van in totaal 37.000 doden, gewonden en vermisten. De Verenigde Naties hebben vanuit hun kantoren in Genève een huiveringwekkende statistiek gerapporteerd: het dodental onder kinderen in Gaza is opgelopen tot 3.900 en onder vrouwen tot 2.200 op een totaal van 9.500 doden, en dit aantal stijgt tragisch genoeg elke dag. Het dagelijkse dodental staat nu op 4200 kinderen, wat een grimmig beeld schetst van Gaza als een uitdijende begraafplaats, een grimmig bewijs van de wreedheid van oorlog.

De retoriek van minister Eliyahu werpt niet alleen licht op het Israëlisch-zionistische perspectief, maar onthult ook de strategische bedoelingen achter de militaire agressie. Hij heeft een visie geuit van een Gaza na het conflict, opnieuw gevormd door vernietiging en mogelijk herbevolkt door voormalige Israëlische kolonisten uit Gush Katif, de gemeenschap die in 2005 werd ontworteld.

De minister trok met zijn woorden een lijn tussen het huidige conflict en de historische gebeurtenissen van 1948. Hij suggereert een naderende tweede ‘Nakba’ – een catastrofe die een nieuwe massale verplaatsing van Palestijnen zou kunnen veroorzaken, tenzij het verzet zegeviert of de opmars van de indringers vertraagt in wat wordt beschreven als een langdurig en klein strijdtoneel.

Te midden van deze ontwikkelingen heeft Egypte zich ontpopt als een uitgesproken tegenstander van de Palestijnse exodus naar de Sinaï woestijn, met het voorstel om de Palestijnen naar de Negev te sturen.

Er is een brede discussie ontstaan op Amerikaanse sociale media platforms, geleid door mediafiguren en academici, die de vraag stellen: “Waarom weigert Egypte Palestijnse moslims en Arabieren te accepteren?” Deze vraag is echter een rookgordijn voor een meer verborgen agenda. Volgens bronnen zijn de Verenigde Staten naar verluidt in gesprek met Egypte en stellen ze voor dat het land Palestijnen accepteert, mogelijk tijdelijk. Dit voorstel komt tegen de achtergrond van een langdurige Palestijnse diaspora die teruggaat tot 1948. De situatie houdt aan ondanks resoluties van de Verenigde Naties waarin hun recht op terugkeer naar hun voorouderlijk land wordt bevestigd.

Volgens berichten zoekt Israël tijdens deze besprekingen de steun van de Verenigde Staten en gebruikt het financiële prikkels en aanzienlijke schuldverlichting om Egypte over te halen. De Egyptische autoriteiten hebben deze toenaderingen tot nu toe echter afgewezen. Deze terughoudendheid komt volgens waarnemers voort uit de overtuiging dat het onderliggende doel niet simpelweg de verwijdering van Hamas is – een doel dat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu publiekelijk heeft verklaard – maar een bredere strategie om de overbrenging van de Palestijnse bevolking van Gaza naar het Sinaï-schiereiland te vergemakkelijken, zodat Israël de controle over de Gazastrook kan heroveren. Egypte vreesde een lange exodus die zou kunnen leiden tot steun van de Egyptische bevolking voor de Palestijnse zaak, waardoor de Israëlisch-Egyptische relatie en het vredesakkoord zouden worden gedestabiliseerd.

 Te midden van de chaos van het conflict begint zich een verhaal af te tekenen binnen bepaalde Israëlische mediakanalen – de media die typisch op één lijn liggen met het leger en bekend staan om hun steun voor de oorlog in plaats van hun kritiek. Deze publicaties versterken de stemmen van voormalige kolonisten die ooit in Gaza woonden, vooral in de buurt van Rafah, en die een sterk verlangen uitdrukken om terug te keren, gesteund door wat een officiële instemmende knik lijkt te zijn.

Dit verhaal is niet louter anekdotisch, maar lijkt deel uit te maken van een grotere, meer georkestreerde agenda gericht op de potentiële verdrijving van Palestijnen, afhankelijk van de uitkomst van het voortdurende Israëlische grondoffensief. In de tweede week van het offensief is er een duidelijke vertraging opgetreden door de vastberaden weerstand van Palestijnse strijders in het noorden van Gaza. Israëlische tanks ondervinden hevige weerstand tijdens hun opmars en er is een duidelijke tegenzin om de infanterie in grote aantallen in te zetten. Deze terughoudendheid komt voort uit de angst voor zware verliezen, een risico dat nog wordt vergroot door de bereidheid van Palestijnse strijders om zich te verschansen in een uitgebreid netwerk van tunnels en zich in te zetten voor intense stedelijke gevechten tegen oprukkende Israëlische troepen.

De situatie blijft veranderlijk, waarbij de Israëlische militaire strategie ter plekke voor onverwachte uitdagingen komt te staan nu het Palestijnse verzet zowel veerkracht als tactisch vernuft toont tegenover een machtige tegenstander.

De inval van het Israëlische leger in Gaza lijkt strategisch berekend te zijn en is gericht op gebieden. Eén daarvan is Juhr al-Dik, ten noorden van de Gazavallei, een kritiek kruispunt dat het noorden en het zuiden scheidt. Na een eerste inschatting van de sterkte van het verzet en agressieve verkenningen, lijken de Israëlische troepen zich voor te bereiden op een langdurige campagne, die mogelijk enkele weken zal duren.

Vanuit het noordoosten langs de as Beit Hanoun-Jabalia en vanuit het noordwesten langs het kustfront rukken Israëlische eenheden methodisch op om het noordoosten te omsingelen en te convergeren, waarbij ze hun voordeel doen met de dunbevolkte periferie en het open, begaanbare terrein dat naar het centrum toe geleidelijk aan dichter wordt. Ondanks de uitdagingen en vertragingen door het compacte stedelijke weefsel en de uitgebreide verwoestingen die de raketbeschietingen van vorige maand hebben aangericht, is het onwaarschijnlijk dat de vooruitgang van het Israëlische geniekorps zal worden gestopt.

Israël probeert de controle te krijgen over de breedte en de lengte van het noorden van Gaza met de mogelijke bedoeling om het te vernietigen of de inwoners te dwingen om te evacueren en zo een onbewoonde bufferzone te creëren. Deze strategie zou eerst de Palestijnen in het zuidelijke deel van de Gazastrook dwingen en vervolgens het Palestijnse verzet op afstand zetten, waardoor raketten met een groter bereik nodig zouden zijn voor vergelding. Israël heeft strategisch een corridor opengelaten voor de inwoners van het noorden om de aanwezigheid van burgers aldaar te minimaliseren en de bevolking in het zuiden te concentreren. Deze zet zou een opmaat kunnen zijn voor een volledige invasie van de hele sector, als Israël dat nodig acht.

In een tactiek die doet denken aan eerdere conflicten, heeft Israël duizenden folders verspreid om burgers aan te sporen van het noorden naar het zuiden te evacueren, een zet die bedoeld is om de bezetting van het noorden van Gaza te vergemakkelijken en de inwoners ervan te verdrijven. Deze verplaatsing zou niet alleen het zuidelijke verzet belasten met de noodzaak om onderdak en diensten te verlenen. Toch zou het ook gebruikt kunnen worden om Hamas onder druk te zetten om Israëlische gevangenen vrij te laten zonder wederzijdse concessies.

Ondanks de beweringen van Israël dat het de verdediging van het verzet heeft gedecimeerd, vertelt de realiteit ter plaatse een ander verhaal. Het verzet heeft zijn posities ondergronds en binnen het stedelijk weefsel geconsolideerd, wat aangeeft dat het conflict nog lang niet voorbij is. Minister van Defensie Yoav Galant heeft in niet mis te verstane bewoordingen verklaard dat oorlog een onvermijdelijke realiteit is die een maand of zelfs een jaar kan duren, wat de aanhoudende en diepgewortelde aard van dit conflict onderstreept. Ondanks de strategische manoeuvres van Israël en de zware bombardementen over land, door de lucht en over zee, is de Israëlische invasie op aanzienlijk verzet gestuit, waarbij naar verluidt ten minste 345 leden van de bezettingstroepen zijn gedood. Minister van Defensie Yoav Galant heeft publiekelijk toegegeven voor welke uitdagingen het Israëlische leger staat. Hij verklaarde dat “de invasie pijnlijk zal zijn” en omschreef de gevechten aan de grenzen van Gaza als “hevig”. Deze bekentenissen komen te midden van een intense bombardementscampagne door Israël, waarvan de explosieve kracht een duizelingwekkende 25.000 ton heeft bereikt – het equivalent van meer dan één kernbom met een potentiële capaciteit van 15.000 ton.

De stafchef van Israël, Herzi Halevy, heeft het conflict omschreven als zowel wreed als uitputtend. Het Israëlische leger heeft op grote schaal verwoestingen aangericht: 200.000 huizen zijn verwoest en er zijn talloze bloedbaden aangericht, zoals onlangs nog het bombarderen van ziekenhuizen, ambulances, journalisten, scholen en gebedshuizen, waaronder 55 moskeeën en drie kerken.

Te midden van het voortdurende conflict in Gaza is er een opmerkelijke eenheid binnen de Israëlische samenleving die de militaire campagne steunt. Het Israëlische leiderschap erkent dat de inspanning aanzienlijke kosten met zich mee zal brengen. De bevolking geeft echter de voorkeur aan luchtaanvallen boven een invasie op de grond. De reden achter deze voorkeur is tweeledig: maximale schade toebrengen aan de Palestijnse infrastructuur en huizen – het huidige conflict heeft al meer dan 1,6 miljoen mensen intern ontheemd – en een herhaling van de pijnlijke aanval van 7 oktober voorkomen. Aangenomen wordt dat een grondoffensief de vrijlating van Israëlische gijzelaars niet garandeert en zelfs hun leven in gevaar kan brengen of tot hun dood kan leiden.

Het weefsel van de Israëlische samenleving, dat de afgelopen maanden honderdduizenden mensen heeft zien emigreren als gevolg van het harde beleid van de regering van premier Netanyahu en de daaropvolgende aanvallen op gebieden rond de bezette Gazastrook, vertoont tekenen van spanning naarmate het conflict voortduurt. Deze sociale druk zal waarschijnlijk toenemen, vooral als het Israëlische leger meer significante menselijke verliezen lijdt – een factor waarvan het Palestijnse verzet zich terdege bewust is.

Ondanks het ferme standpunt van Israël dat een staakt-het-vuren op dit moment niet wordt overwogen, heeft de Amerikaanse president Joe Biden aangekondigd dat een tijdelijk ‘humanitair staakt-het-vuren’ noodzakelijk is om het veilige vertrek van buitenlandse staatsburgers mogelijk te maken, waaronder 400 Amerikanen en hun gezinnen, in totaal ongeveer 1.000 mensen. Dit is echter niet het alomvattende staakt-het-vuren waar de VS herhaaldelijk hun veto over hebben uitgesproken in de Verenigde Naties, wat duidt op een complex samenspel van internationale diplomatie en binnenlandse druk terwijl het conflict zich verder ontwikkelt.

De veerkracht en dapperheid van het Palestijnse verzet zijn cruciaal geweest in het verijdelen van de gedwongen verplaatsing van Palestijnen uit Gaza en de inbeslagname van hun huizen, maar ook in het voorkomen dat Israël een bufferzone instelde. De veelzijdige aanpak om op meerdere fronten te opereren is een belangrijke strategie gebleken, die heeft geleid tot afleiding en wanorde binnen het Israëlische leger en zijn operationele commando, ondanks het feit dat de Verenigde Staten het Israëlische luchtruim samen met zijn bondgenoten in het Midden-Oosten (Saoedi-Arabië, Egypte en Jordanië) hebben beveiligd door drones en raketten te onderscheppen die vanuit Irak of Jemen worden gelanceerd.

De inzet van Amerikaanse Special Forces bij de ingangen van Gaza en binnen de operationele commandocentra, die fungeren als een beschermende barrière tegen een mogelijke interventie van Hezbollah en Iran, sluit de mogelijkheid van directe aanvallen op Israël niet uit. Als er pogingen worden ondernomen om Palestijnen met geweld uit de Gazastrook te verdrijven, of als Israëlische tanks oprukken naar het zuiden van Gaza om Hamas en andere Palestijnse facties te vernietigen, kan het nodig zijn om op meerdere fronten in te grijpen. Zo’n scenario vormt een uitdaging die Israël en de Verenigde Staten moeilijk in de hand kunnen houden, wat mogelijk leidt tot een gezamenlijke inspanning om een tweede Palestijnse catastrofe, vergelijkbaar met de Nakba, af te wenden.

Het lot van Palestina hangt daarom af van de resultaten van de grondaanval in het noorden en de standvastigheid van het verzet in de directe confrontatie met de vijand en het toebrengen van cruciale schade aan de bezetter in stedelijke en bestaande gevechten. Deze inspanningen zijn erop gericht om de consolidatie van de invasietroepen te voorkomen, hen zware menselijke verliezen toe te brengen en ervoor te zorgen dat de oorlog aan de gang blijft, kostbaar en uitdagend voor het invasieleger, de Israëlische samenleving en de Amerikaanse regering.

Het voortdurende conflict in Gaza zal waarschijnlijk voortduren zolang Israël bij zijn standpunt blijft tegen een staakt-het-vuren zonder zijn doelen te bereiken en zolang het Amerikaanse steun blijft ontvangen. De VS hebben de acties van Israël, met inbegrip van burgerslachtoffers, gerechtvaardigd door de beweringen van Israël te herhalen dat Hamas opereert binnen civiele infrastructuur zoals ziekenhuizen en scholen. Deze rechtvaardiging zal geldig blijven zolang de politieke en militaire status van Hamas in Gaza onveranderd blijft en Israël er niet in slaagt een beslissende overwinning te behalen die de tegenslagen die het heeft geleden sinds de gebeurtenissen van 7 oktober zou kunnen compenseren.

De ambities van Israëlische en Amerikaanse leiders om Hamas volledig uit te roeien in Gaza en de vrijlating van gevangenen te bewerkstelligen zonder concessies, lijken steeds onbereikbaarder te worden. Wereldwijde publieke acties en protesten hebben de zaak nog ingewikkelder gemaakt en de steun die Israël en zijn bondgenoten aanvankelijk aan het begin van het conflict genoten, uitgehold.

De dreigementen van Israël om kernwapens te gebruiken en zijn acties die hebben geleid tot de dood van vrouwen en kinderen, het wegvagen van hele families en het tot puinhopen verpulveren van gebouwen en ziekenhuizen zijn onder de aandacht van de internationale gemeenschap gekomen. Deze maatregelen, waaronder het afsnijden van essentiële diensten voor burgers, het uitvoeren van bloedbaden en het schenden van het internationaal recht, zijn alom veroordeeld als oorlogsmisdaden en etnische zuivering.

Ondanks de ernst van deze acties is de heersende opvatting dat Israël er niet in zal slagen een tweede catastrofe toe te dienen aan mensen die gewend zijn geraakt aan het schrikbeeld van de dood en die liever sterven bij het verdedigen van hun land en wat er nog over is van hun huizen en erfgoed.