Heeft Iran met de overwinning van Moqtada Al-Sadr zijn positie in Irak verloren?

Geschreven door – Elijah J. Magnier:

Vertaald door – Francis J.

In de buurt van de Muallaq-brug in Bagdad, in de buitenwijken van de “Groene Zone”, hebben demonstranten tenten opgezet, waar meestal jongeren oproepen tot “een hertelling en het teruggeven van de gestolen stemmen”. Dit volgt op de parlementsverkiezingen die hebben geleid tot een verpletterende overwinning voor de Sadrist-beweging onder leiding van Sayed Muqtada al-Sadr en het verlies van invloedrijke facties en andere partijen. Zij slaagden er niet in de nodige zetels te bemachtigen die hen in de gelegenheid hadden kunnen stellen over hun plaats in de volgende regering te onderhandelen. Aan het hoofd van deze sit-ins staat “Asa’ib Ahl al-Haq”, geleid door Sheikh Qais Khazali, die door veel Irakezen wordt beschouwd als de arm van Iran in Irak. Betekent dit dat Iran zijn plaats in Irak en de verkiezingen heeft verloren?

Demonstranten vroegen om de hertelling van honderden stembiljetten, die de regering handmatig wilde uitvoeren om tegemoet te komen aan de talrijke klachten. Toch wordt niet verwacht dat de uitslag veel zal veranderen, en het machtsevenwicht is duidelijk. Het zal waarschijnlijk niets veranderen aan het feit dat Sayed Moqtada al-Sadr aan de top zal blijven van alle andere politieke blokken.

De Israëlische krant “Haaretz” schreef dat “Amerika een Iraakse geestelijke nodig heeft die tegen Iran vecht”, verwijzend naar de weliswaar nog niet finaal bevestigde parlementszetels  door Moqtada al-Sadr. De auteur spreekt zich echter zelf tegen wanneer hij opmerkt dat Sayed Muqtada al-Sadr de demonstranten (bekend als de Tishreen-beweging) aanviel na een ontmoeting met de Iraanse Revolutionaire Garde generaal-majoor Qassem Soleimani, die in januari 2020 door Donald Trump werd vermoord. Deze tegenstrijdigheid blijft echter niet beperkt tot de media, analisten en besluitvormers in andere landen die willen weten wat er in Irak gebeurt. Wie is de winnaar en de verliezer, wat zijn de regels van het spel en welk is de rol van Iran in dit alles?

Het lijdt geen twijfel dat Sayed Muqtada al-Sadr tot 2008 bevriend was met Iran, maanden na de arrestatie van zijn luitenant Sheikh Qais al-Khazali in maart 2008 en het overlopen van Qais’ tweede in bevel Sheikh Akram al-Kaabi. Beide mannen weigerden de eigendommen over te dragen van de Sadristen “Special Forces” en “Asa’ibAhl al-Haq”, die Muqtada zegende en vormde om de Amerikaanse bezettingstroepen te bestrijden. Dat was het begin van de afscheiding van een deel van de aanhangers van de Sadrist-beweging die zich dan aansloten bij nieuw gevormde Iraakse groepen die door Iran werden aangemoedigd en gesteund.

Al-Sadr heeft echter nooit verklaard vijandig te staan tegenover de “Islamitische Republiek Iran”. In plaats daarvan riep Sayed Moqtada Iran op om zijn inmenging in Iraakse aangelegenheden te staken. En hoe dan ook, Sayed Moqtada ontmoette regelmatig Iraanse gezanten en speelde een belangrijke rol in het Iraanse overleg met alle politieke partijen in Bagdad en Hananah (Sayyed Muqtada al-Sadr’s hoofdkwartier in Najaf). Bovendien aarzelt de Sadrist-leider niet om in de afgelopen week afgevaardigden naar Iran te sturen voor een ontmoeting met Sayyed Ali Akbar Velayati, adviseur van de Wali al-Faqih Sayed Ali Khamenei, en naar Libanon voor een ontmoeting met Sheikh Muhammad Kawtharani. Die is rechtstreeks verantwoordelijk voor het Irak-dossier. Hieruit blijkt dat Sayed Muqtada in het algemeen altijd tegen elke buitenlandse interventie is geweest, zowel westerse als regionale, ook van Iran.

Volgens besluitvormers in Teheran heeft Iran aan Muqtada al-Sadr een duidelijke boodschap gezonden: het zal zich niet mengen in de Iraakse verkiezingsaangelegenheden, noch het grootste blok gaan vormen, noch de toekomstige premier  kiezen. Bovendien gaf Iran te kennen dat oud-premier Nuri al-Maliki niet op de lijst van prioriteiten stond om de nieuwe premier te worden – dat Irak zijn zaken zelf moet oplossen.

De Iraanse functionarissen vertelden de Sadrist-delegatie die Teheran bezocht dat Iran bereid was de Iraakse interventie te helpen. Iraanse beleidsmakers zeggen dat Iran zijn Iraakse vrienden niet zal vragen om zich aan te sluiten bij al-Maliki, die tweede werd na al-Sadr met ongeveer 37 zetels. Iran heeft niets te maken met de bijeenkomsten van alle andere Iraakse groeperingen die de voormalige premier bij zich thuis opriep om de overwinning van Moqtada tegen te gaan. Bovendien heeft Iran het hoofd van de “Al-Fateh”-coalitie, zijn naaste Iraakse bondgenoot Hadi al-Amiri, noch een van de andere partijen gevraagd om een significant blok te gaan vormen met Soennieten en Koerden om de nieuwe Iraakse leiders te kunnen benoemen.

Iran heeft goede betrekkingen met Soennitische, Koerdische, Sjiitische en Christelijke partijen. Het heeft aanzienlijke invloed om deze, indien het dit wenst, te verzoeken een front te vormen tegen al-Sadr indien het hem als een vijand of als een ongeschikte leider zou beschouwen. Bijgevolg heeft Iran voldoende steun om het op te nemen tegen Sayed Moqtada, die er nooit in zal slagen een regering te vormen die niet op de steun van andere sjiitische groeperingen kan rekenen en die de volgende premier niet kan benoemen zonder 165 van de 329 zetels te behalen. Bijgevolg heeft Moqtada de hulp nodig van politieke groeperingen die onvermijdelijk eisen en tot ministers te benoemen leiders hebben en die bereid zijn de nieuwe regering te vormen.

Dit betekent dat Sayed Muqtada zal aankloppen bij enkele bondgenoten van Iran om zich bij hem aan te sluiten. “Teheran zegent elke sjiitisch-sjiitische toenadering. Maar het is zich ervan bewust dat de overwinning van Sayed Moqtada misschien geen zegen zal zijn vanwege de talrijke uitdagingen waarvoor hij zal komen te staan en de opeenstapeling van bijna twee decennia corruptie en wanbeleid,” aldus de besluitvormer.

Nu Moqtada al-Sadr de nieuwe regering vormt, weerspielgelt de houding van Iran zich in wat de islamitische Abbasidische kalief Harun al-Rashid zei tegen een wolkenpartij buiten het raam van zijn paleis in Irak: “Waar jullie ook regenen, de mensen zullen mij de belasting op jullie betalen”. In een andere interpretatie: wie Irak ook regeert, mijn (Iraanse) invloed is alomtegenwoordig.