Een wedren tegen de tijd: Zal Poetin winnen, of zullen de Europeanen tegen de inflatie in opstand komen?

Subscribe to get access

Read more of this content when you subscribe today.

Voor het eerst erkennen de VS dat de oorlog in Oekraïne gaat om de Amerikaanse invloed in Oost-Europa en de aanwezigheid en het leiderschap van de NAVO. Het gaat inderdaad om het herstel van de Amerikaanse controle na de tegenreactie van de Europese leiders – onder leiding van de Franse president Emmanuel Macron – die de intentie uitsprak het Noord-Atlantisch bondgenootschap te verlaten. Macron zei dat de NAVO “hersendood” was en dat Europa een “echt Europees leger nodig heeft om ons te beschermen ten opzichte van China, Rusland en zelfs de Verenigde Staten, om minder afhankelijk te zijn van de Amerikaanse macht”.

Volgens Biden staat de ongekende westerse militaire en inlichtingensteun voor Oekraïne los van de verdediging van een land dat Europa er al lang van beschuldigt een van de meer corrupte landen in het internationale systeem te zijn. De door de VS – met hulp van Europa – geënsceneerde westerse staatsgreep tegen de in 2014 gekozen Oekraïense president Viktor Janoekovitsj tijdens de ‘Maidanrevolutie’ leidde tot de Russische bezetting van de Krim. Het westen bereidde zich voor op een confrontatie met Rusland vroeg of laat en begon in 2015 in opdracht van president Barack Obama een robuust, lees vechtlustig Oekraïens leger op te bouwen.

Het duidt er dus op dat het westen wist dat Moskou de nationale veiligheid niet in gevaar zou brengen. De Amerikaanse beoordeling gaf aan dat het Russische leger niet de militaire capaciteit had om het in een klassieke oorlog tegen alle NAVO-landen op te nemen, tenzij president Poetin de gebruikelijke militaire Sovjet-tactiek gebruikte om de bodem af te branden alvorens zijn leger in te zetten. De Russische president verwaarloosde de Sovjetstijl, in de overtuiging dat Oekraïne zich niet zou verzetten en zou kiezen voor diplomatieke onderhandelingen, zijn neutraliteit zou verklaren en een einde zou maken aan de beschietingen van Donbas die aan ongeveer 13.000 tot 14.000 Russischtalige Oekraïners het leven hebben gekost. 

Daarom was het voor de VS de moeite waard om te proberen Rusland onder druk te zetten in de hoop dat Poetin zich niet in een felle strijd zou mengen. Het Westen geloofde dat zijn royale militaire en financiële steun aan Oekraïne het leger zou steunen om tegen Rusland te vechten zolang de Oekraïense leiders bereid waren hun land op te offeren. Daarbij hoorde ook een stimulans dat het westen, met behulp van de invloed van de VS, beloofde Oekraïne te beschermen onder de westerse vleugels, waarbij Kiev deel zou gaan uitmaken van de 27 EU-landen.

Het westen voorzag niet dat Rusland zou reageren op de vermindering van zijn energieleveringen, een van de belangrijkste inkomstenbronnen, en dat tweederde van de wereld Washington niet zou volgen in zijn sancties tegen Moskou. De westerse landen geloofden dat Rusland de olie, die aanzienlijke inkomsten oplevert en grotendeels bijdraagt aan de totale Russische export die ongeveer 490 miljard dollar per jaar oplevert, niet zou verminderen. Het huidige conflict draait om de vraag of de VS Rusland kunnen verslaan, zodat de wereld getuige kan zijn van zijn onbeperkte macht en elke toekomstige uitdaging aan zijn personificatie van de macht en dominantie kan voorkomen.

Deze proxy-oorlog wordt oncomfortabel voor president Biden, die weet dat de republikeinen van plan zijn de steun aan Oekraïne te verminderen. Dit betekent dat de Amerikaanse regering twee jaar de tijd heeft om de oorlog in Oekraïne te winnen of met Rusland tot een akkoord te komen en het voldongen feit te accepteren als Moskou zijn positie vasthoudt en de controle behoudt over de onlangs geannexeerde provincies en steden.

Als de regering-Biden de oorlog echter wint, is de val van president Vladimir Poetin zeer waarschijnlijk na de nederlaag van Rusland. Dat zou leiden tot zijn terugtrekking uit de internationale arena. Dit zou betekenen dat onderweg nog meer wapens naar Kiev moeten worden gestuurd, dat NAVO-troepen naar het slagveld worden gestuurd om de Oekraïense fronten te ondersteunen en dat de financiële steun van het Westen aan tientallen miljoenen Oekraïners wordt voortgezet.

Militaire deskundigen menen dat president Poetin uit de strijd wilde stappen nadat hij een referendum had aangekondigd over de annexatie van Donbas, Kherson en Zaporozhe aan Rusland. Het succes van de Oekraïense strijdkrachten in het noorden van Kharkiv en vervolgens de aanval in het zuiden van Kherson – in een poging om de weg tussen de door Rusland beschermde provincies en het eiland de Krim af te snijden – hebben Rusland echter belet van zijn overwinningen te genieten en de oorlog te beëindigen.

Volgens militaire deskundigen leidden de prestaties van het Russische leger gedurende de eerste drie maanden van de oorlog tot de conclusie dat de militaire leiders van de NAVO het Oekraïense leger van een defensieve naar een aanvallende positie konden brengen. Door de lengte van het front (1000 km) en het geringe aantal Russische aanvallers konden de Oekraïense troepen oprukken en tactische overwinningen boeken die de Europese landen aanmoedigden om Oekraïne zo lang mogelijk materieel en militaire steun te blijven leveren. 

Het is belangrijk te vermelden dat Rusland tegenover ongeveer 40 landen staat, waaronder de VS, die Oekraïne wapens, training, inlichtingen en militaire planning leveren vanop de militaire luchtmachtbasis Ramstein in Duitsland. Het lijkt erop dat de nieuwe Russische militaire leiding haar tactiek verandert om de veroverde gebieden te verdedigen en stand te houden om meer slachtoffers te maken bij de aanvallers en westerse middelen uit te putten. Het Kremlin wacht op meer gerekruteerde troepen om zich aan te sluiten bij de defensielijn en stand te houden tegen de negende golf van Oekraïense mobilisatie.

Stel dat de strijd in de komende wintermaanden verhevigt: in dat geval zou Europa geconfronteerd kunnen worden met een ernstig gedestabiliseerde economie en industrie als gevolg van een stijgende levensstandaard en hoge inflatie, waardoor een continent op zoek naar energiebronnen wordt geconfronteerd. De VS streefden naar een westerse collectieve sanctie tegen Rusland, maar voorzagen de kwetsbaarheid van de Europese economie niet.

De Europese Commissie dringt – zij het tevergeefs – aan op regels voor het delen van gas tussen de lidstaten en het aftoppen van de energieprijzen. Rusland heeft meer dan veertig procent van de Oekraïense elektriciteitscentrales getroffen, waardoor Kiev geen elektriciteit aan Europa kan leveren, zoals president Volodymyr Zelensky enkele maanden geleden beloofde. Toch lijkt er verdeeldheid te heersen nadat de staatshoofden van de EU vorige week twee dagen in Brussel bijeenkwamen. Zij eindigden hun tweedaagse bijeenkomst met weinig andere resultaten dan het organiseren van de opleiding van vijftienduizend Oekraïners in Europa – zodat de oorlog zo lang mogelijk kan doorgaan.

De bijeenkomsten van de leiders van de EU-landen in Brussel zijn er niet in geslaagd de rust te herstellen onder de turbulente Europese bevolking en markten. Dat komt door de verschillende prioriteiten van de leiders, de hoge energieprijzen – die op zijn minst de prijzen van eerste levensbehoeften beïnvloeden – en de beperkte stroom van goedkoop Russisch gas naar Europa na de sancties en de sabotage van Nord Stream 1 en 2. De sabotage van de Russisch-Europese pijpleidingen betekent een “geweldige kans” voor de VS om Europa’s belangrijkste gasleverancier te worden, zoals de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken aankondigde tijdens zijn ontmoeting met de Canadese minister van Buitenlandse Zaken Melanie Joly,

Duitsland, Hongarije en andere landen weigeren de energieprijs te limiteren uit vrees dat energieleveranciers (Noorwegen, Amerika, Algerije, Azerbeidzjan en Rusland) zullen afzien van de levering van hun gas aan het oude continent.

Duitsland en Frankrijk klaagden al over de “vrienden” van de EU (VS en Noorwegen) die het gas tegen een zeer hoge prijs aan Europa verkopen. Deze Europese crisis gaat van de ene top naar de andere, waarbij de leiders van de 27 EU-landen geen oplossing kunnen bedenken. De druk van de bevolking stijgt in Italië, Frankrijk, Duitsland, Brussel en andere landen tegen de kosten van levensonderhoud en de devaluatie van de Euro. Vertegenwoordigers van Europese werkgevers en industriële ondernemingen hebben een pijnlijke nieuwe realiteit gepresenteerd: 35 miljoen Europese burgers zouden hun baan kunnen verliezen.

Europese bedrijven en instellingen zouden naar landen buiten de Europese Unie kunnen migreren op zoek naar goedkope energie. Dit zal ernstige gevolgen hebben voor de Europese industrie en handel en leiden tot een ernstige verstoring van de veiligheid, de economie en de levensomstandigheden. De inflatie treft niet alleen de armen, maar ook de middenklasse. Iedereen lijkt te worstelen om te overleven en zich te verwarmen nu de winter begint.

De Britse Shell-directeur Ben Van Beurden zei dat “Europa door de energiecrisis voor een pijnlijke industriële rationalisatie staat die politieke problemen kan veroorzaken… Om het op deze schaal en zo abrupt te doen, in een tijd van economische uitdagingen in het algemeen, zal volgens mij heel wat druk op de Europese economieën uitoefenen en misschien ook heel wat druk op het politieke systeem. De Europese industrie staat voor een grote schok door de energiecrisis.”

Er zijn geen antwoorden en onmiddellijke oplossingen voor de oorlog, de economische crisis als gevolg van de COVID-19-maatregelen (de EU-landen leenden een steunregeling voor pandemieën ter waarde van 1,7 biljoen euro) en de verscherpte westerse sancties tegen Rusland. Zelfs wanneer de leiders van de Europese landen zich haasten om honderden miljarden euro’s te lenen om de woede van de bevolking voor korte tijd te verdoven, is de oplossing voor het groeiende inflatieprobleem duidelijk niet voorhanden. 

Landen kunnen subsidies niet lang volhouden, zodat de munt zijn intrinsieke waarde niet verliest, en de inflatie raast naar recordhoogte. Het veroorzaakt economische rampen en stagnatie waar iedereen bang voor is. De Duitse kanselier Olaf Scholz kondigde aan dat zijn regering tot 200 miljard euro zal uitgeven om consumenten en bedrijven te helpen de stijgende energieprijzen het hoofd te bieden, het Economisch Stabiliteitsfonds nieuw leven in te blazen en “alles te doen wat in zijn macht ligt” om de kosten te verlagen. De Franse minister van Financiën, Bruno Le Maire, zei dat de Franse regering over een periode van drie jaar 100 miljard euro zal uitgeven om mensen te helpen de stijgende inflatie het hoofd te bieden. De buitenlandse schuld van Italië is opgelopen tot 2,47 biljoen euro en het land moet een schuldenlast van ongeveer 150 procent van het bruto binnenlands product herfinancieren.

Ondanks de economische schade voor zijn West-Europese partners kan de regering-Biden de oorlog niet op zijn hoogtepunt stoppen omdat het verlies dan groter is. Als de oorlog binnenkort eindigt zonder Rusland te verzwakken, verliest Washington de controle over Europa. In dat geval zullen de West-Europese twijfels over de continuïteit en de haalbaarheid van de NAVO terugkeren. Daarom wordt verwacht dat de hevigheid van de strijd – en daarmee de bijbehorende hoge grondstofprijzen – de komende maanden zal toenemen om Rusland zo mogelijk nog voor het einde van de ambtstermijn van de Amerikaanse president te breken of te verzwakken.

Het komt erop neer dat het een wedren tegen de tijd is: maar de overwinning zal gaan naar degenen die meer geduld hebben dan anderen. De vraag blijft: kan Poetin zijn controle over het land behouden en het oorlogstempo opvoeren om de NAVO in Oekraïne te overwinnen, of zullen de Europeanen snel tegen hun leiders in opstand komen en hen dwingen de oorlog niet langer te steunen? Of zullen de VS uit alle macht doorbreken op alle gevechtsfronten, ongeacht de Oekraïense slachtoffers waarvan het aantal zo hoog oploopt, om de strijd te beëindigen voordat de westerse bondgenoten instorten? Het lijkt erop dat deze strijd een ingewikkeld stadium bereikt: het is in feite een race tegen de klok voor alle strijdende partijen en hun aanhangers.