China heeft zich met succes gemengd in de ingewikkelde Mideen-Oosten-diplomatie met Iran en Saoedi-Arabië.

Geschreven door – Elijah J. Magnier:

Vertaald door – Francis J.

Verre van een liefdesrelatie of huwelijksreis tussen twee rivaliserende landen die al tientallen jaren proxy-oorlogen en gevechten voeren, kan de toenadering tussen Iran en Saoedi-Arabië worden omschreven als een echte prestatie voor beide landen, maar vooral voor de Chinese diplomatie. Het is de eerste keer dat de Aziatische economische supermacht rechtstreeks betrokken is bij de meest gecompliceerde verzoening in het Midden-Oosten, waar Peking zich tot nog toe heeft beperkt tot het uitbouwen van zijn economische in plaats van politieke invloed. Het Iraanse verzoeningsbeleid sluit aan bij de doelstellingen van president Raisi vanaf de eerste dag dat hij president was om de betrekkingen met de buurlanden te herstellen en de VS en Israël te verwijderen van West-Azië.

De hervatting van de diplomatieke betrekkingen tussen Iran en Saoedi-Arabië komt niet als een verrassing. Tijdens de tweede van vijf ontmoetingen in Bagdad, Irak, in 2021, bespraken de twee partijen vele kwesties en bereikten zij overeenstemming, waaronder de reactivering van de economische samenwerking van 1998, de veiligheidsovereenkomst van 2001 en de heropening van hun respectieve ambassades en consulaten. Iran en Saoedi-Arabië beloofden echter hun antagonistische activiteiten te verminderen en rechtstreeks samen te werken met de plaatselijke groepen of landen die betrokken zijn bij de Iraans-Saoedische conflicten om de vijandelijkheden ter plaatse op te lossen en te beëindigen. De betrokken landen zijn voornamelijk Jemen, Bahrein, Syrië, Irak en Libanon, en om Israël buiten elke vorm van veiligheidssamenwerking met de GCC te houden. Beide landen kwamen overeen zich te onthouden van vijandelijkheden jegens elkaar en een einde te maken aan proxy-activiteiten aan hun respectieve grenzen die hun nationale veiligheid kunnen schaden. 

Iran wil de buitenlandse financiering van de rellen en sabotageoperaties op zijn grondgebied beëindigen (of beperken). De Iraanse functionarissen beschuldigden Saoedi-Arabië er stilzwijgend van het financieren van de recente onrust en de veiligheidsdiensten van het land hebben miljoenen dollars in contanten en wapens in beslag genomen die zouden worden geleverd aan oppositie- en terroristische groeperingen die in Iran actief zijn.

Saoedi-Arabië streeft naar zijn “2030-visie” die de afhankelijkheid van olie vermindert, de economie diversifieert en openbare diensten, infrastructuur en toerisme ontwikkelt. Elke aanval op de Saoedische olie-infrastructuur zou de veiligheid van het land schaden en zijn toekomstige binnenlandse en internationale visie om het bewind van kroonprins Mohamad Bin Salman te consolideren, ondermijnen. China werpt zich op als garantiegever na de verklaringen van Saoedi-Arabië en Iran dat zij zich ertoe verbinden en respecteren om de overeenkomst na te komen en hun geschillen vreedzaam op te lossen. Bovendien merkte Saoedi-Arabië op hoe Iran de VS had uitgedaagd, stand hield tegen alle harde sancties, de grootste Amerikaanse militaire basis in Irak had gebombardeerd, zijn invloed in veel regionale landen had uitgebreid en een speciale status met China geniet. Het was tijd voor Bin Salman om een oorlog met Iran te beginnen zonder te vechten. Toen reikte China zijn handen uit naar beide landen.

Voor het eerst heeft China zich ontpopt als een machtige en succesvolle speler in het Midden-Oosten, vergelijkbaar met de terugkeer van Rusland in de arena van het Midden-Oosten door de Syrische poort in 2015. Met effectieve bondgenoten die op waardevolle natuurlijke hulpbronnen zitten, is hun stabiliteit van vitaal belang voor China en de rest van Azië. De sluiting van een veiligheids- en stabiliteitsovereenkomst en het herstel van de Saoedisch-Iraanse betrekkingen is na zes dagen van moeizame onderhandelingen China’s belangrijkste wapenfeit.

China’s overname van de rol van veiligheidssteunverlener in een ingewikkelde en gevoelige regio markeert het begin van een nieuwe fase voor president Xi Jinping aan het begin van zijn derde ambtstermijn. Het is een onvermijdelijke stap voor een economische grootmacht in een regio die decennialang door de VS is gemonopoliseerd. In tegenstelling tot Iran ziet Saoedi-Arabië de overeenkomst met Iran niet als strijdig met de belangen van Washington. Voor Riyad is de terugkeer van de hartelijkheid tussen Saoedi-Arabië en de VS tegen het einde van de termijn van Joe Biden in 2025 niet uitgesloten. Biden beschouwde Saoedi-Arabië als een “paria” koninkrijk dat moest worden geïsoleerd en trok het Patriot raketafweersysteem terug toen Saoedi-Arabië midden in een oorlog zat met Ansar Allah (Houthi’s), een zet die de monarch van het koninkrijk woedend maakte. De VS lijken te geloven dat “olie voor veiligheid” niet langer een verbintenis is die het waard is om vast te houden.